Pug Lāi Rāog Mgāe Gon Nyōm

Lāi Loux

Pug Ra

Ndēe Līh Lāi Ming Qux Ndaex Yun Nan

mōh grag mai si vāi ke 4 nbēen lāo dīx mu

Gaing Lāi

ke 1 loux glieh gon nyōm ra mgrong 1
ke 2 loux nqom gāb dīx mgrong 5
ke 3 loux si ndiex ndim mgrong 7
ke 4 nbēen lāo dīx mu 9
ke 5 bīh bāi grāi lāo līg lāi hmai jei gon ba rāog 12
lāi hein 1 14
ke 6 blix qiux si nbloui haog pao 16
ke 7 ai ming hu ah lai 18
ke 8 ndō si ndōm 21
ke 9 noh mōh mox 23
ke 10 gon bēix dix mu 25
lāi hein 2 28
ke 11 lag nyāex rom 30
ke 12 si vāig bu ndēeih houig 32
ke 13 gāng gōi bāing giex gāng gōi bae 36
ke 14 gon rāo kaox līh kaing mgōng 41
lāi hein 3 45
ke 15 si mīe dīx mu 48
ke 16 hnong kix si ngāix 51
ke 17 dox si nbēix hliex 54
lai hein 4 56
ke 18 see mā gang 58
ke 19 vuang e siao 61
ke 20 gon bax Lu 64
ke 21 bōun ngōb yang jīa 67
lāi hein à 70
ke 22 ex mōh bah dix 73
ke 23 sang hliex brāix pao 77
ke 24 hliex duih saih 81
ke 25 mgāe dix bōd rīiang 84
ke 26 lāo see yix 87
lāi hein 6 89
ke 27 miao grih dīng 92
ke 28 gon mgoui hleih vāi si ndax
ke 29 dēei kix kaing ndaex rom 99
ke 30 lāi bong loux hox ( 1 )
ke 31 lāi bong loux hox (2 )
ke 32 lāi bong loux hox ( 3 )
ke 33 lāi bong loux hox (4)
lāi hein 7 102
ke 34 lai bong loux hox (5) 112
biao lāi bong loux hox 115
ke 35 mgāe dix jīx ah loux hox ( 1 ) 117
ke 36 mgāe dix jīx ah loux hox ( 2) 120
ke 37 mgāe dix jīx ah loux hox ( 3) 124
ke 38 mgāe dix jīx ah loux hox ( 4 ) 127
ke 39 mgāe dix jīx ah loux hox ( 5) 131

Ke 1 Loux Glieh Gon Nyōm

Ra Mgrong

kix liung liung
kix liung liung kix haog liung liung,
dox ex vāi si vōg maix liex,
si vōg maix si vōg bāing lom;
kix liung liung kix haog liung liung,
dox ex gōg nbae lō maix liex,
nbae lō maix nbae lō hmom brēeih.

hliex heui brāix
hliex heui hliex heui brāix brāix, hliex dom mgōng ma hu yix brāix! yix log dung maix ih dom ia,
yix log ndia maix som. eeb hngoux; ī yix yāox dix- jeeb grāeng hmom, gīeh yix yāox dix som eed bīd.

lāi hein:

yūh dix jīx ah jīx bōd mglib ngai loux glieh in giex.

Ke 2 Loux Nqom Gāb Dīx Mgrong

sam lūang sai,
maox hrix eix peix lang kaing lang,
si mīe brim ang ndouh jū bruad,
loux dom geeing eix bīang dāi mgrīex, hmaing eix gīe yēng gie dix luad, nīad gīeh bruih yēng bruih lom dāi;
ai lūang nyī,
nbēen dāng eix peix hmom kaing hmom,
loux ndēh gūad ang ndouh jū mgrai,
nbēen briex mīex eix bīang dāi hngoui,
hmaing eix puad yēng puad dix brēi,
nīad gīeh lai yēng lai huan rom.

lāi hein:

1 nqom gāb in mōh nqom ngeei ba dix?

2 yūh dix dōng nbēen diag loux nbēen gāb loux ndaex nqom gāb, mai nqom gāb in.

3 yūh dix jīx ah jīx bōd mglib ngai nqom gāb in.

Ke 3 Loux Si Ndiex Ndim Mgrong

ux ia ah krang,
rīang brāix ah kroih.

ux ia līang sim rong bōd lāi,
njih rīang brāix sai sung grāi loux.

gon rian ih nēix ndūx[1]
gon nīeh būx[2] ngei ngū.

būi doug ndūh jīieh ma,
būi yūh mgrā houd jāox.

loux dom geeing eix vīen gah niex,
loux dom mīex eix briex ndaex hrom.

lūng hrang eix deem mgrūm ngīah,
luah jāong eix deem mgrūm hu.

(1) nēix ndūx -- nēix ndāig.
(2) būx ngei ngū -- om kaox, hmoung loux.

kaox gīan deem bāox dix mgrong,
nōng ding deem bāox dix mgaih.

rom dāi buih deem siah geei gling,
dīng ngu pru deem nyōm eeb guih.

moui deem lōm deem bōun dix mūg,
loux deem rūg deem bōun dix grāi.

lāi hein:

1 yūh dix dōng yi see jēe lāi loux si ndiex in gix gū mgrong.
2 yūh dix dōng nbēen loux diag giex nbēen loux gāb mai loux si ndiex in gix.
3 yūh dix jīx ah jīx bōd mglib loux si ndiex in gix.

Ke 4 Nbēen Lāo Dīx Mu

nbēen moi grag mai si vāi

yām njāeh ndīx, rung mōi lang log rang grag nan, lāo ang gin ko mgrāng, dou sād gu jē gah gin hlad gah. si vāi nīe gin hlad gah nyāo, ang sax bōun quh moi.

an dix nbōg, si vāi si ndaeh moi, qu qeeih loux ah nin: "moi bāox gei muih, rang maix peix dix lang yūh nin, maix hu ndaex dīag ndaex dū, hu ndaex noung ndaex nam hod si vīx ngīe, maix ko jēen dad ngoing kaing." moi hmoung ah si vāi nan, gēd noh hoig mōh loux bāox mgrōm hmom hrom dix dēi heui, ah box nin gah si vāi: "si vāi bāox mgrōm, rūg mōh loux ah maix heui! maix beng dad ex ih ngoing kaing bōx." si vāi uig nbrīex mgāex ngīe gah. nkrom dēei vāig dād rung moi gah ngoing ngīe. rung mōi ang lai goui pao, jēe bah sang rīan noh gaex jao dix gah ang lai goui. si vāi ang lai hlad gah moi pao, yāox moi ndēe mox gīad dix ih nēix ndēe an.

si vāi sag gah nēix moi, gon mīe dix ih nēix grag. noh hu nyō dix ah nin gah grag. "grag box gei muih, rung maix peix dix nīe lang yūh nan, gin nbēh mgrāng dix yāox. maix hu ndaex dīag ndaex dū, hu ndaex noung ndaex nam, hod si vīx ngīe njēe nblāong, gāh grāx sang hu sang ing eix kaing, ko dad ngoing kaing] " grag ndaing muih rung dix. noh hmoung ah si vāi nan, dōng mōh loux pein loux nyō, bog loux si vāi ah nin: "ang, ang ndouh dad! rung ex mōh ba bae gaex ex, jē ba dix sang yuh ex, ex vad noh gah rung dix dom nblān du! " si vāi hmoung loux ah grag nan, uig yaoh ngīe gah, nīad dix dou kaing grag.

lāi hein:

1 njāo ba dix si vāi gīad moi ang gīad grag?

2 nbēen lāo in si ndiex eix gah nbēen ba dix?

3 yūh dix jīx lāo nbēen in.

Ke 5 Bih Bai Grāi Lāo Līg Lāi Hmai Jei Gon Ba Rāog

gon ba rāog, mōh jē gon būi hag diex nyīiex ma dax ndū ba hreeng bang lang goui, ba mī lāoh vīeh va eix jōung gox dīx jē; mōh jē gon būi lāoh gāing ndaing loux, nbrax gua rīex rīang, ko nqom hmom bah yūh; mōh jē gon būi hei gah buing bieh glieh lin dix jē naox. njāeh dom gaoh kaing si nbaeg lang si mgang mīex hmeen nūm mox houig dom in si ngāix, gon ba rāog dang hoig yūh līg lāi hmai jei jīie dix goui. log: nbēen lāo, nqom gāb, loux glieh, loux dīag, loux si ndiex, loux si mgīd blai in gix. gon haoh mgrong hun jē, ang uig mgūh glaox hngaox jē.

līg lāi hmai jei bah hoig yūh dax yīiex mīex geeing gon ba rāog in gix, gin hmom ngūah, gin lāoh gin lie, hoig mōh noh sin ngāo bah ndēh dax yīiex mīex geeing gon ba rāog heui. dang goui ndēe ding jēe ao min noh kaing bāox dix. noh dang bōun dix mōh līg lāi hmai, jei dang loux si youx jē dix gaing, douh om kri si ngī om blōi gah ndaex līg lāi hmai jei yūh gon būi gah bīang hag diex.

si mīe brim ang bōun dix bruad, loux ndēh gūad ang bōun dix mgrai. ko dix rīam hriex briex krom, ko dix biam līh blih hun, gīeh bruih om dāi lai om rom; ko gīe ndaex man luad puad ndaex man brēi, gīeh goui ling bruad lino bru, ling jū ling pan.

lāi hein:

1 bog loux qog

(1) līg lāi hmai jei bah ndēh dax yīiex mīex geeing gon ba rāog mōh bah dix gix uig?

(2) gon ba rāog mōh jē gon būi bah dix?

2 yūh dix jīx ah jīx bōd mglib ngai nbāex nkoig.

3 nbrēi dix jīx ah lāi ke in kom uig.

Lāi Hein 1

1 ngai lāi in gix blag mgreem, mgūah dix bōd lāi mīex giex lāi gon.

liung (l--iung)

brēeih mgōng hngoux mgrong hrix
gūad njih bōd mglib grag

2 diam lāi loux blag mgreem ndaex lāi bōd.

bāing lōm hmom brēeih.
vāi si vōg, gōg nbae lō.
dung dom ia, ndia eeb hngoux.
jeeb grāeng homo, som eeb bīd.
maox hrix bah lang, nbēen dang bah hmom.
gīe ndaex man luad, puad ndaex man brēi.

3 ah loux lāi in blag mgreem.

lāi loux ba rāog dīx mu, eix nbrēi mgūah dix dōng si ndong. noh mgūah dix mōh ra blag, blag njāeh mai bah hod kaix.

blag njāeh mōh bah ang hiex si ndong dix hmoung, eix ah lāi mīex gah. bah hod kaix mōh bah si ndong dix hmoung, eix ah lāi gon gah.

lāi gon noung noung jīx dix mōh lāi loux, lāi mīex noung noung ang jīx dix mōh lāi loux. nbīeh mōh gāb lāi mīex giex lāi gon dāe, dāeg līh dix mōh lāi loux.

4 yūh dix jīx mīex lāi ding.

A B C D E F G
a b c d e f g
H I K L M N
h i j k 1 m n
O P Q R S T
o p q r s t
U V W X Y Z
u v w x y z

Ke 6 Blix Qiux Si Nbloui Haog Pao

gon nyōm loui gaex ndīeh blix qiux hod num kaox ding. blix qiux dāng dūad, lāig ndaex ndōh num kaōx. ndaex ndōh kaox ndaing raex, ang lāi bōun dēei blix qiux līh pao.

nyōm an dīx gaex vīex peeng hu jīad rom houig, raeg rom ndaex ndōh kaox. rom haog ndaex ndōh kaox, blix qiux si nbloui haog pao.

lāi hein.

1 nbrēi mgāig rīang, nyōm an gix yūh bah dix?

2 tie loux ndaex yī.

(1) ( ) ( ) loui gaex ( ) blix qiux.

(2 ) blix qiux( ) ( ), lāig ndaex( ) ( ).

(3) ( )nāog ndaex ndōh kaox, blix qiux( ) ( )haog pao.

3 yūh dix. jīx ah mglib ngai lāi ke in.

Ke 7 Ai Ming Hu Ah Lāi

bōun ngōb, ai ming hu ah lāi. houig mgrēng grax , noh yāog dix hmoung loux yīam si mgrid hod grax . ai ming dōng si mgrid ndaing nbrax goui ndaex bang rīb an dīx mu.

ai ming nbrīex goi hu ngīe gah, si vih dix mgāig ndaex bang rīb, ā! si mgrid hmaing uig dīng ngīe dīx mu. ai ming nyōb noh gah daix dix, ang bōun. si mgrid tiad dix, nbāox hu lāig ndaex bang rīb. ai ming peed noh, si vih rīb qe dix sōg yūh gah mox gah ang yāox.

in pao, yeix lom goug yōu ndaex grax; "ai ming, maix mgaih ang nīad dix pai hu, hla houig kaix ox!" ai ming nīad dix līh kaing ndaex bang rīb, pu piah diex gōb grāeng dix, dou hu nyīiex mgāe lāi mai yeix lom.

dāeg lāig giex ndaex nyīiex mgāe lāi, hing sang ke njiad luah ngīe.

ai ming nbrīex si mi yeix lom, ngīah um ngīe.

lāi hein:

1. ai ming nbrīex si mī yeix lom, yūh gah mox noh ngīah um ngīe

2 ah mgūm loux blag mgreem, sīao ngai lāi vīex dian gah jāong ah mgūm loux.

(1) ai ming nbrīex gōi hu nyob si mgrid.

(2) ai ming qe dix sōg yūh gah mox ang yāox.

3 nbrēi dix ah lāi ke in dom jīx.

Ke 8 Ndō Si Ndōm

yām gon iag leix fēng, noh hu ah lāi gū ngāix, jō dix ndō si ndōm dīx mu.

goui dīx ngāix ding hliex brāix, leix fēng mai nyōm iag bāox mgāe noh lāi, jō dix hu ah lāi dāe, gix hu houig hod si ndōm, rom glong huan, hoig keem bīang si ndōm. leix fēng ah nin: "sache, ex būx beix ndō si ndōm". leix fēng būx nyōm iag an gix dix gaex dix gaex ngīe hu doi dieh. kaix nāox lai ing blag nyīiex, noh nbāox būx nyōm ah lai iag an gix dīx gaex dīx gaex ngīe houig doi blag in.

lāi hein:

1 yām ding hiles, leix fēng deem mgō nyōm iag dīang si ndōm yūh gah mox?

2 ah nang bōd nang, siao ngai lāi vīex dian gah jāong hein mgāe dix ah mgūm loux.

leix fēng gū ngāix yām dāeg
nāox lāi ing nyīiex si ndōm glong

3 mgāe dix jīx siao ngai lāi ah mgūm loux.

(1) huan--dox huan rom eix bō dīang.

(2) keem--sum gon kaox keem diex num.

4 mgāe dix jīx grāi yi see jēe lāi.

(1) doi dieh--mōh doi si ndīeb oud jao eix.

(2) doi blag in--mōh doi blag oud jao eix.

5 ah lāi ke in dom jīx.

Ke 9 Noh Mōh Mox

am nab giex sai bleeg hu ah lāi dāe.

yīiex gūad dix gaex lōng grax si vēui giex. mōh mai hliex, grax gin nyu, yīiex gūad ang rīan hrom dix mgōuih bīang diex.

am nab dou hu gah, yāog yīiex gūad gaoh jūng.

sai bleeg qog am nab; "geem mōh noh yīiex maix bah?"

am nab ah: "ang mōh."

"mōh noh mīex ding maix bōx bah?"

"gah ang mōh."

"noh mōh mox bōx?"

"ang ex dōng noh."

Lāi Hein:

1 sam rāi giex sai bleeg, yāox giex gāing bah dix ndaex grax? sam rāi yūh gah mox?

2 mgūm loux in gix blag mgreem, mōh loux ah mox?

"mōh noh mīex ding maix bah?" "gah ang moh."

"noh mōh mox bōx?" "ang ex dōng noh."

3 ah nang bōd nang, siao ngai lāi vīex dian gah jāong hein dix ah mgūm loux,

si vēui dāe dōng mox yāog
mīex dīng qog bōx mgōuih dou

4 ah lāi ke in dom jīx.

Ke 10 Gon Bēix Dīx Mu

kaix nāox lāi, bā tex lōng grax ing blag nyīiex, hmoung loux gon bēix ah mi ex mīex nan. bā tex sōg noh njēe nblāong, dāeg hu yāox gon bēix gah ndaex rōng dix mu.

mōh nyīiex mox bah mgrai gon bēix liex? bā tex glīan gon bēix hu qog būi gah si ndāeh. būi dōu ah ang bēix dix mgrai.

brāix uig sang hvaig, ba tex jēen glīan gon bēix ing gah nyīiex gix.

ngāix kaix, bā tex gaoh jāo hu mgāig gon bēix, dox noh nyāex rom deeih.

ba tex gaoh kaing mgāe lāi, mīex noh ah nin, gon bēix mōh bah, mgrai yūh yaong vū dui. bā tex ang lai dīen som, glīan gon bēix, nīad dou hu dox gah yaong vū dui.

gon bēix dāeg ndēeih houig hod mīex dix.

lāi hein:

1 bog loux qog:

(1) ba tex yāox gon bēix ndēe mox? nbōg yām lai mox?

(2) bā tex yūh bah dix glīan gon bēix ing nyīiex gix?

(3) gon bēix ndēeih houig hod mīex dix yūh gah mox?

2 tie lāi ndaex yi.

(1) bā tex sōg gon bēix ( ) ( ), dāeg hu yāox gah ( ) ( ) dīx mu.

(2) bā tex gaoh jāo hu ( ) gon bēix, dox noh ( ) rom ( )

(3) bā tex ang lai dīen ( ), ( ) gon bēix, nīad (. ) ( ) dox gah vu dui.

3 ah lāi ke in dom jīx.

Lāi Hein 2

1 bōd lāi loux mōh lāi mīex "b" "d" "j" "g" "nb" "nd" "nj" "mg" līh dīx jē dīx mu: bōd lāi loux mōh lāi gon "a" "o" "u" "e" "i" "ao" "ou" "ei" dīx jē dīx mu.

2 nbrēi ah si ndong, hngiad loux bōd lāi.

sūb dix dou groung tai ndim hlang
būi ra gaex
maox gao nyāing
daex loui mād
mōi 11 mu
ko boun māg
kaox 12 mgō
man puan nbua
oux 13 mgō
grāeng līah njūng
hmoug 14 lūg
giab alīah gū
dēi 15 daix
si nbēix ndaix peen
jei 16 blah

3 tie mgūm loux hoig uig,

(1) ex ndaing muih ( ) .

(2) blix piux ( ) bīang rom.

(3) ding ex sax, ex sang( ).

(4) ux ia ah krang, ( ).

4 ah loux lāi blag mgreem.

loux ba rāog, mgūah dix goui loux gian giex loux on ra jēe. ndaex lāi eix mgūah yūh gah mox box? eix hmai dix dōng noh. loux gian ang hmai dix, loux on goui jēe hmai, sīao "--" gah bīang gaing.

loux on sae hmai gah, eix sae sēe ndēe -mox bōx? briex dix dōng, sae noh bīang , gaing mīex lāi bang ga gah jūb lāi gon.

5 lāi loux blag mgreem, tai dix diam mōh mīex lāi ding.

yaong bēing haoh kaox, yaong kraox haoh blix.

6 mgāe dix jīx bōd. jīx dōng nblīe lāi hmai loux 12 jē.

, -- hmai laex. : -- mai si mōd.
, -- hmai ndēh. "" -- hmai briex loux.
. -- hmai hoig. - -- hmai mgog loux
; -- hmai mgūah. ( ) -- mai krod.
? -- hmai qog. « » -- mai jēe gaex lāi.
! -- hmai si yaoh. ...... -- hmai ndūan loux.

Ke 11 Lag Nyāex Rom

lag dīx mu, gin sang nyāex rom, hu sōg dix nyāex si ndāeh.

lag yāox gong dix mu, rom goui ndaex gong. kom mōh nan gong hlaong, mōing gob, rom goui ndaex ang nīe, lag ang houig nyāex. yūh bōx gah mox nin?

lag yāox haoh loi si māox vū vīang dix, noh līh gēd bang fax pao.

lag sud loi si māox dīx mu dīx mu ngīe, sae ndaex gong. rom haog haog gah mōing gong, lag deem dāeg bōun dix nyāex rom.

lāi hein:

1 nbrēi dix ah lāi ke in. qe grāi kaix, yām njāeh yūh gah mox lag ang bōun dix nyāex rom, oud kaix yūh gah mox dāeg bōun dix nyāex rom.

2 tie lāi ndaex yī.

(1) lag dīx mu, gin ( ) ( ) rom.

(2) lag līh gēd ( ) ( ) pao.

(3) lag sud( ) ( ) ( )dīx mu dīx mu ngie ( ) ( ) ( ) .

(4) rom ( ) ( )gah mōing gong.

(5) lag dāeg bōun dix ( ) ( ) .

3 sīao ngai lāi loux ah mgūm loux,

gin gob hlaong bang fax

4 yūh dix jīx ah mglib ngai lāi ke in.

Ke 12 Si Vāig Bu Ndēeih Houig

kix vō houig pao, gon si vāig bu hod mīex dix gaoh kaing jāong ma seih.

bu, --, bu --, gix bu bīang yaong dix mu. gon si vāig si mī mgreem dix, qog mīex dix ah nin: "mīex mīex, mōh rang bāing ndēe mox njūng dix ndaex yaong an ndīng līex?" mīex noh ngīah mai ah dix nin: "gon ex, an moh nyīiex nbeng kraox sum būi dix oud."

bu--, bu--, gix bu bīang dōung gaeng dīx ndaeh. gon si vāig si mi mgreem dix, qog mīex dix ah nin: "mīex mīex, mōi grag tai būi gaeng gah, yūh gah mox jīx pruih daox ngū liex?" mīex noh ngīah mai ah dix nin: "gon ex, an ang mōh mōi grag, mōh tai būi gah to lā jī."

bu--, bu--, gix bu houig nyīiex brim dix. ā mīex eui! nyīiex hnyee gēih mīex si vāig gon si vāig gah ang lai yāox, in ngāix hoig dīeh dix mōh nyīiex nbeng kraox. gon si vāig goug si mi blag ndaex nyīiex, sam mēng leih loux an ndīx, mād dix bōd lāi bīang peen. gon si vāig mgāex hrom dix grāi mīex dix hmoung: mīex mīex, sam mēng ah lai hngiad loux ngāix, sae rīang dix mgāe lai. "mīex si vāig ngīah mai ah dix nin: "mōh dix dēi heui! rūg hoig dīeh louh gū jēe dix mīex nyāo!"

lāi hein:

1 nbrēi dix ah lāi, qe grāi, gon si vāig hod mīex dix gaoh kaing jāong ma seih, bu gix bīang.

hag diex mox uig, yāox gix bah dix uig?

2 tie lāi ndaex yī, ah mgūm loux hu kaix.

(1) gon si vāig hod mīex dix gaoh kaing ( ) ( ) ( ) .

(2) mōh ( ) ( ) sum bai dix oud.

(3) moh tai bai gah ( ) ( ) ( ).

(4) ( ) ( ) sae rīang dix mgae lāi.

(5) rūg hoig ( ) ( ) gū jēe dix mīex nyāo.

3 sīao lāi loux ah mgūm loux.

gaoh kaing leih loux mgāex hrom

Ke 13 Gang Gōi Bāing Giex Gang Gōi Bae

dax gūad bēix bōun daex bāing ndaex si nbēem, gāng gōi bāing giex gāng gōi bae houig dix deem mgō noh.

hoig bōun gix daex, dax gūad bēix dox giex jīie daex sum dix.

gāng gōi bae rīeb daex, ah nin mai: "lāoh līe maix!"

gāng gōi bāing ang jīie daex, ah nin; "dox ex jīie si mīe daex kaing."

dax gūad bēix dox gāng gōi bāing jīie si mīe daex bāing dīx mgīe.

gāng gōi bāing ing houig gah nyīiex, jīag si nbēem daex, hruad si mīe daex gah.

goui ra loui ngāix, daex bāing gah si nbrō ngīe.

gāng gōi bāing ang lai nyōm oud kaing gon daex, hlaeg rom, sae poun, nyob gong, rīam rīb, gon daex ndaing pai huan.

gāng gōi bae vīex daex dox dax gūad bēix ing houig gah nyīiex gix. noh yūh gaing nqo, jai hrom noh, noh ih daex dox dax gūad bēix. ang goui mīex ngāix, noh uig ih daex.

gāng gōi bae ang lai goui jēe ih, sang nbāox hu hmaing daex bāing nyīiex dax gūad beix. noh yāox glom gāng gōi bāing daex bāing dīx mglom, houig dox nyīiex dax gūad bēix.

gāng gōi bae ndaox ndeing gah, qog noh: "gāng gōi bāing, dēei maix daex in gix ndēe mox?"

gāng gōi bāing ah nin: "bah dang sum ex. geem eix dang sum, eix geem ang jīx ndīe daex ih."

lāi hein:

1 mgāig rīang, ah lāi, bog loux qog;

(1) dax gūad bēix dox gāng gōi bāing giex gāng gōi bae jīie daex bāing, giex jīie ang pie?

(2) ing houig gah nyīiex, gāng gōi bāing yūh bah dix? gāng gōi bae yūh bah dix nang?

(3) loux nkoig gāng gōi bāing dix grāi ko ang ko? yūh gah mox?

2 tie lāi ko ndaex yī.

(1) gāng gōi bāing hmaing dix jīie ( ) ( ) ( ) dix mgīe.

(2) gāng gōi bae rīeb dix jīie ( ) ( ).

(3) gāng gōi bāing ang lai nyōm oud kaing gon daex, ( ) ( ) ( ) ( ), ( ) ( ), ( ) ( ).

(4) gāng gōi bae ( ) ( ) ( ) jēe ih, nbāox hu hmaing ( ) ( ) nyīiex dax gūad bēix.

(5) gāng gōi bāing ( ) daex bāing ( ) ( ) , houig ( ) nyīiex dax gūad beix.

(6) geem eix ( )sum, eix geem ang jīx ( ) daex ih.

3 yūh dix jīx lāo nbēen lāi ke in.

Ke 14 Gon Rāo Kaox Līh Kaing Mgōng

goui dix ngāix, gon rāo kaox dīx mu līh kaing mgōng.

noh hu houig ndaex ma si vōng dīx mgūang, noh yāox dūx si vōng uig nbrad nbrad ngīe, gin mgāex hrom gah, leih noh dix dūx, glom noh hu.

gon rāo kaox glom dūx si vōng, hu houig num bang kaox die. noh yāox blix die hoig dēem raoh ngie kom kaox, gin mgāex hrom gah, dig dūx si vōng haog bieh blix die.

gon rāo kaox mgiang blix dīe ra mu, hu houig nbing ma dang dao dīx mgūang.

noh yāox blix dang dao uig glūng gling ngīe nbing. ma, gin mgāex hrom gah, dig blix die hu bieh dang dao.

gon rāo kaox glīan dang dao ndēeih ing. houig ndaex grax, noh yāox gon gāng gōi dīx mu puih puih ngie, gin hmom dix yāox, noh mgāex hrom gah, dig dang dao hu peed gon gang gin gon gāng gōi dou lāig ndaex rāog kaox, ang lai yāox. gon rāo kaox jēen vīex daix yī dix ing gah nyīiex kaix.

lāi hein:

1 qe grāi, gon rāo kaox līh kaing mgōng houig, ndēe mox uig? yūh noh dix uig? yūh gah mox noh vīex daix yi dix ndēeih ing?

2 tie lāi ndaex yī.

noh yāox dūx si vōng uig ( ) ( ) ngīe.
noh yāox blix dīe uig( ) ( ) ngie kom kaox.
noh yāox blix dang dao uig ( ) ( ) ngie.

3 mgāig lāi loux ko mai bāox, doui gah geei.

kaox die dīx mgūang
rāo kaox dīx bang

ma si vōng dang dao
glīan dīx mu

4 ah lāi ke in dom jīx.

Lāi Hein 3

1 bōd lāi loux mōh lāi mīex "p" "t" "q" "k" "np" "nt" "nq" "nk" līh dīx jē dīx mu; bōd lāi loux mōh lāi gon "im" "an" "ong" "ib" "ad" "og" "ix" "ieh" līh dīx jē dīx mu.

2 ah loux gāb ba rāog, dōng jēe ah.

mōh gix būi lāoh gāing.
mōh gix būi ndaing loux;
gix bāog dix ih mgūh,
gix yūh dix ih gāing;
jō glong gix sae si nbaeg,
jō hraeg gix sae si ndōm;
doun ndēe mox gix sae ngīex sog,
glog ndēe mox gix sae nbi laing;
gix dāeg gū nbun,
gix nūn gū si mēix;
jeeb gix giab hlaong bēen,
som gix peen hlaong njāong;
braeg gix dix nyāex blai,

bai gix dix yod sūb;

ang sūb njūd kaing hae,
ang māe njūd kaing daix.
eix hod mgrōng lōng kaix gix,
grax nbrax gua mi lāoh in heui!

3 ah lāi loux blag mgreem, si ndong gah jēe ah.

lāi ba rāog, lāi mīex goui 51 mu. lāi mīex 51 mu in gix, mgūah dix goui ra jē, jē bah līh npom mai jē bah ang līh npom. mgūah gix oud blag mgreem:

lāi mīex ang līh npom: 26 mu
b d j g nb nd nj mg
m n ny ng f v s y 1 r
bl nbl gl mgl br nbr gr mgr
lāi mīex bah līh npom: 25 mu
p t q k np nt nq nk
hm hn hny hng hv hy hl hr h
pl npl kl nkl pr npr kr nkr

4 mgāe dix jīx bōd lāi hmaing laex dīx peen. log jē in blag mgreem;

lāi hmaing laex

lāo see yeix lom:

saex gaing aoh gaex hag ex, jao bai hmaing ex laex dix. mīex ex hmaing ex hmaing dix laex gah maix ra ngaix. grūb maix

nyōm mgāe lāi ai soi

kix 4 ngāix 20

Ke 15 Si Mīe Dīx Mu

si mīe dīx mu id mgreem diex. noh haing kaing id, hmoung si u ngīe, noh douig douig gaex hag dix.

noh hmoung grouh nkoug dix, nyāex rom dīx mgūm, noh hmoung nyōm dix oud, nbāox douig douig gaex hag dix.

npaeng vō gōi pru ngīe. si mīe qog ngō: "mōh loux dix blag brāix?"

ngō ah nin: "mōh loux npaeng vō. npaeng vō. npaeng vō yōu eix līh blag brāix."

blag brāix log bah dix, hvaig yūh nin nang?"

"ang, blag brāix uig rīang ngīe." ngō ah nin, krei dix līh blag brāix, "ex deem maix vaoh diex npo, gīeh maix yīie dix līh."

si mīe ndaing mgāex hrom gah, nbāox nīad douig douig gaex hag dix.

npaeng vō ah loux dix, rom glong ah loux dix, gon sim ah loux dix, gon nyōm iag gah ah nang loux dix. si mīe hmoung si mgouig ngīe blag brāix, nīad dix ah nin: "ā mīex eui, ex sang nīad dix līh blag brāix!"

si mīe nbāox douig douig gaex hag dix, si vēui ngai noh yāog dix rīang si njāox, ā, bīang hag diex peix rīang yūh nin!

lāi hein:

1 qe grāi, si mīe geem blāeng yūh gah mox.

2 ah mgūm loux blag mgreem, yūh dix. dōng jēe ah lāi loux vīex dian gah jaong.

(1) si mīe hmoung si u ngīe.

(2) si mīe hmoung grouh nkoug dix, nyāex rom dix mgūm.

(3) ngō deem si mīe vaoh diex npo.

3 hngiad loux bōd lāi, sīao lāi loux vīex dian gah jāong ah mgūm loux.

ngō si u si mgouig blag brāix pai grouh nkoug npaeng vō gaex hag glong

4 ah mgūm loux blag mgreem,

(1) si mīe hmoung si u, noh douig douig gaex hag dix.

(2) si mīe -nyāex rom dix mgūm, noh douig douig gaex hag dix.

(3) si mīe hmoung loux pru npaeng vō, nbāox nīad douig douig gaex hag dix.

(4) si mīe hmoung loux ah gū jē loux dix, nbāox douig douig gaex hag dix, si vēui ngai noh rīang si njāox. si mīe blāeng līh kaing diex.

5 ah mglib ngai nbāex nkoig ra nbāex.

Ke 16 Hnong Kix Si Ngāix

hnong kix si ngāix, mōh hnong dīng gox jīa eix gah taix vūan sēng dīx mu.

ndaex hnong kix si ngāix, goui gon mgōng quan bīang rom dīx mu, mgūah hnong mōh ra blag, dix blag lom lei si ngāix nan, gaex "hnong si ngāix", an dīx blag gog ngo log kix kraox nan, gaex "hnong kix". hnong in ra mu, rom rīeb bāox dix dāe, log ngīe pang glāi ding dīx mu, gon mgōng quan log bloi si ngī gah ndaex pang glāi.

hnong kix si ngāix, oud bīang mgōng hlaong hod vēing taix jōung, kaox noung,: rāog ngie si hveing uig. rom hnong kix si ngāix gin raex. gon boui mgōng rāog kaox si hveing hnong līh ndaex rom uig, gin, mgrāng dix yāox.

ex muih hnong kix si ngāix bah hmom mgrang. ex muih taix vūan sēng gox ji a eix.

lāi hein:

1 qe grāi, hnong kix si ngāix oud ndēe mox? njāo bah dix noh gaex hnong kix si ngāix? yūh gah mox hmaing noh gin hmom mgrāng? 2 tie lāi ndaex yi.

(1) ndaex hnong kix si ngāix goui ( ) ( ) dīx mu, mgūah hnong mōh ( ).

(2 ) gon mgōng quan log ( ) ( ) ( ) ndaex( ) ( ).

(3) kaox noung ( ) ngīe ( ) ( ) hnong.

(4) ex muih hnong kix si ngāix bah ( )( ).

(5) ex muih( ) ( ) ( ) gox jīa eix.

3 jīx ah mglib ngai lāi ke in nbāex nkoig ra nbāex.

Ke 17 Dox Si Nbēix Hliex

som hoig ndaing hreeng, jōu jōung lī gon nīad dix yūh gōung jox mgreem rīang ndi. dix vūd ngīe, saih duih mgrēng rāo ma si nūm ngīe, hliex dīng yāog dix līh kaix.

dix vad ngīe, deng mā mā jah jong; dīx kon, mgiang si nbēix hliex dix kon, houig ndēe jūng siao gox dix bāe vēing. noh ah nin gah siao gox: "jōung li gīeh ex houig dox si nbēix hliex gah maix, nīad om maix gah." deng mā mā om siao gox gah si nbēix hliex, nbāox ah nin: "jōung lī hmaing ex grāi maix hmoung, yām duih saih hliex brāix, bō ndouh jūng mgreem kaox dīng." siao gox hmoung loux in gix, yōud hrom gah dom ang dix lai jīx grāi loux.

lāi hein.

1 qe grāi, jōu jōung lī giex deng mā mā njiad goui hrom gah siao gox yūh gah mox.

2 njāeh dix jīx ah mglib ngai mgūm loux in giex blag mgreem, nbāox bōd līh kaix.

(1) jōung lī gīeh ex houig dox si nbēix hliex gah maix, nīad om maix gah.

(2) jōung lī hmaing ex grāi maix hmoung, yām duih saih hliex brāix, bō ndouh jūng mgreem kaox ding.

3 joux mgūm loux in blag mgreem.

deng mā mā om si nbēix hliex gah siao gox.

Lāi Hein 4

1 si laih ngai lāi, bōd mōh lāi loux.

gla ( ) ; blai ( ) ; plad ( )
gra ( ) ; brāi ( ) ; prad ( )
dāi ( ) ; mīex ( ) ; nbong ( )
dēi( .); mēix( ); npong( )

2 ngai lāi in gix blag mgreem, jīx grōub dix mai lāi dix uig,. gīeh mōh lāi loux.

kix ma ko soi dang

3 bōd mgūm loux in gix blag mgreem.

loux dom geeing eix bīang dāi mgrīex,
loux briex mīex eix bīang dāi hngoui,
nbrēi eix vīen gah niex dix gaex,
nbrēi eix briex ndaex hrom dix hmom.

4 lāi loux in gix blag mgreem, joux yuh gix mōh mgūm loux ko ngīe, sae hmai loux gah kaix.

(1) dāe sam tai hu nyīiex ah lāi yiiex

(2) bāox gei jiie fang jūn ai ga ex mōh.

(3) grāeng būi bō jīie eix yāox eix

(4) lāo see loux nyōm ah lāi hngiad

5 mgūm loux blag mgreem, joux bōd mōh mīex lāi dīng,

eix mōh būi jōung gox

6 hein mgāe dix ah loux si mgah mai bāox.

nyōm mgāe lāi: lāo see, jīx ex dix lāig ndaex nyīiex nang!

lāo see: lāig heui. goui gaing maix bah dix?

nyōm mgāe lāi; lāi hein lāi loux hoig krom ex noh mgrūm, houig dox gah maix.

lāo see: hmom , een din lāoh lie maix.

nyōm mgāe lāi: bō ah nan. lāo see, ex hoig bih nyīiex nblang, sang hu maix mgāig?

lāo see: hmom, ax hu dāe bōx!

Ke 18 See Mā Guang

yām njū ndīx goui būi dix gaex, gaex see mā gūang. yām iag noh ndīx, goui dix nbōg, noh hu glieh mai bāox nyōm iag dix ra loui gaex ndaex si nbēem dāi. goui nyōm iag dīx gaex, ang rīan hrom dix, rāe ndaex ang rom dīng dīx mu.

nyōm iag an gix hoig hlad gah uig, bah rīag rīag bah yōu yōu, hu sōg dix goug būi dīng.

see mā gūang ang hlad. noh yāog si māox dix loun, sae rīang nyon gah ang rom diag an, ra loui daix ngie ang rom max.

rom oud ndaex ang blūa dix līh uig, nyōm iag rāe ndaex ang rom bōun dēei dix līh kaix.

lāi hein:

l bog loux qog,

(1) nyōm iag dix gaex rāe ndaex ang rom, nyōm iag an gix yūh gah mox? see ma gūang yūh gah mox

(2) nbrēi mgāig rīang, mox bah mōh see mā gūang? yūh gah mox maix dōng mōh?

2 tie lāi ndaex yi.

(1) goui nyōm iag dix gaex, ang ( } ( ) dix, ( ) ndaex ( } ( ) ( ) dīng.

(2) nyōm iag an gix hoig ( ) gah uig, bah ( ) ( ) bah ( ) ( ), hu ( )būi ding.

(3) see mā gūang ( ) si māox dīx ( ), ( ) ( ) nyon gah ang rom dīng an, ( ) ( ) daix ngīe ang rom ( ).

(4) nyōm iag rāe ndaex ang rom ( ) ( )dix līh kaix.

3 ah lāi ke in dom jīx.

Ke 19 Vuang E Siao

vuang e siao mōh tuan yuan jūb gon nyōm. noh rian deem mgō, bax lū jūn mgāig brāix glong si nqeeng mai hu dix līang mōi.

goui dīx ngāix, dix ren houig dix yīieh nyīiex yaong, houig mōing mgōng gix lūd brāix. dix ren yāox vuang e siao līang mōi bīang mgōng, hmaing noh tung gix hu grax.

vuang e siao yūh dix njiad ju loux gix, noh bang si vēui, vīex dix ren hu lāig ndaex hoig bāe bax lū jūn.

dix vūd ngīe, si ndūah loux nād gū blag gū vāng. dix ren dōng mōh mgōuih dix gah bīe, bāeh vuang e siao yūm.

yām in heui, bax lū jūn blūa dix līh kaing mgōng, bāeh dix ren yūm kom uig.

lāi hein:

1 nbrēi mgāig rīang, nbrēi ah lāi, qe grāi, vuang e siao geem deem mgō bax lū jūn bāeh dix ren yūh gah mox.

2 hngiad loux bōd lāi mgūm loux blag mgreem.

(1) vuang e siao mōh tuan yuan jūb gon nyōm.

(2) vuang e siao līang mōi bīang, mgōng, dix ren hmaing noh tung, gix hu grax.

(3) bax 1ū jūn bāeh dix ren yūm kom uig.

3 sīao lāi loux in blag mgreem ah mgūm loux dix jē dīx mgūm.

deem mgō si nqeeng

4 nbrēi ah lāi ke in dom jīx.

Ke 20 Gon Bax Lu

noh mōh mox?

maix mgāig noh ih grāeng lien, ih hmoug lien, ih giab oux, gon goui lāi gah glib. nbāox mōh noh gon bax lu.

maix mgāig noh peix gluing nbrad yūh nan liex! noh rīan dix hoig hreeng hu mai maox jū six, hoig nīe buing nāing. noh rian dix mōh gon bax lu gin vāo dix gaex.

maix mgāig noh, dox goui yām laex hu ngōm bīang rang, dēei gon pug lāi līh bōd lāi, peix njiad nbrēi hrom dix .yūh nan liex! beng hoig mōh gon bax lu muih hein mgāe dix dēi heui.

gon bax lu mōh mgrang beng bah hmom hod eix hein mgāe dix mai.

lāi hein:

1 nbrēi mgāig rīang, nbrēi ah lāi, bog loux qog.

(1) maix dōng noh mōh gon bax lu gah dix uig?

(2) maix dōng noh mōh gon bax lu gin vāo dix gaex gah dix uig?

(3) maix dōng noh mōh gon bax lu muih hein mgāe gah dix uig?

2 tie lāi ndaex yī.

(1) noh mōh gon bax lu( ) ( ) dīx gaex.

(2) noh mōh gon bax lu ( )

(3) noh hoig hreeng hu mai ( )

(4) noh hoig nīe ( ) ( ).

(5) noh mōh ( ) ( ) bah hmom hod eix ( ) ( ) dix mai.

3 yūh dix jīx ah mglib ngai lāi ke in uig.

Ke 21 Bōun Ngōb Yang Jīa Ling

dāeg līh si ngāix kaing mgōng. maox jū six līh kaing nyīiex ndaex mgōng, ha ndaex ma daex yūh dix.

maox jū six mgiex dūng rom dix kon, mgiex piaox dix kon. rom oud ndaex gōi njō ngie līh lāig gah num gon daex.

gon bax lu oud hod maox jū six vīex rom ndaex peeng, ngīah mai si mi dix gon daex. om bah sang ah nin; "gon daex eui, maix hoig nyāex rom glong yian hex, huan heui, nīad dix huan heui!"

ndēe si ngāi, lien bax lu gah hu nang rom hlaeg gah gon daex.

bōun ngōb yang jīa ling, rīang si ngāix hleeng yēng kri nan.

lāi hein.

1 nbrēi dix mgāig rīang, nbrēi dix ah lāi qe grāi mōh hag diex ndēe mox, mōh nbōg yam lai mox, mōh būi mox gix uig, yūh gix dix.

2 hngiad loux bōd lāi mgūm loux blag mgreem.

(1) bōun ngōb yang jia ling, rīang si ngāix hleeng yēng kri nan.

(2) maox jū six njō rom oud ndaex piaox gah num gon daex.

(3) gon bax lu vīex rom ndaex peeng, ngīah mai si mi dix gon daex.

(4) lien bax lu gah hu nang rom, hlaeg gah gon daex.

3 sīao lāi loux blag mgreem bōd mgūm loux loui mgūm.

dāeg nang om bah log

4 yūh dix jīx ah mglib ngai lāi ke in uig,

Lāi Hein 5

1 bōd lāi loux mōh lāi mīex "l" "y" "r" "s" "mgl" "mgr" "nkl" "nkr" līh dīx jē dīx mu; nbāox bōd lāi loux mōh lāi gon "aing" "iang" "oux" "aoh" "ian" "oig" "eix" "iab" līh dix jēe īx mu.

2 ah loux nqom gāb ba rāog dix nbāex.

sam lūang sai,
eix ngōm ngoud ndēe in ngōm ndia,
sae rīang grīd eix mai ga sēin,
nbrēi vīen niex eix mai maox hom;
ai lūang nyī,
eix ngōm pia ndēe in ngōm dāe,
sae rīang hein eix mai lāo see,
nbrēi briex hrom eix mai pug lāi.

3 tie mgūm loux ko uig.

(1) ( ) mōh bāox nyōm ah lāi ex.

(2) ai rōung ndaing rian gah ( ) .

(3) ( ), ( ), ( ),mōh kong eei eix.

(4) ( ) , ( ) , ( ) , mōh daex ih eix.

(5) ( ) , ( ), ( ),mōh grāeng jeeb eix.

4 tie ngai lāi ko gah ndaex yi.

daix ra ( ), giab dīx ( ); ia loui ( ), ( ) dix mgong; ( ) ra peen; maox dix ( ); jei puan( ) hngoux gao ( ).

5 mgāe dix siao ngai lāi ah mgūm loux. log.

kaing--mīex ex houig kaing hu dix ma. ndaing--yeix meui ndaing hmom bōd lāi.

mai--ngāix laex, ex hu ma mai mīex dāe yiiex sam mēng hu mgāe lāi dāe.

6 ah loux lāi in blag mgreem

mīex bēix vīex gon bēix hu bōun daex.
giex houig ndaex si nbēem brang brēg.

mīex bēix rēeig brāng brēg dix bang. gon bēix sang som hlax brang brēg. mīex bēix ah nin; "brang brēg mōh gun bah nyōm dix ih."

giex houig ndaex si nbēem daex bāing. mīex bēix rēeig daex bāing dix bang. gon bēix sang ih num daex bāing. mīex bēix ah nin: "daex bāing mōh hlax bah nyōm dix ih."

giex nbāox hu houig ndaex si nbēem lang liou dīng. gon bēix sang som hlax lang liou. mīex bēix ah nin: "lang liou ang eix ih hlax, mōh ih eix blix."

Ke 22 Ex Mōh Bah Dix

ex jīx dieh dix. gouig hax gah ex, ex dīeh dix mōh npom. haog mgrēng rāo ma, nbaox dieh dix mōh mu su siah mīex ndīng mox, yix oud dāe, boui ndaex rāo ma. nbōg dix nblah ex ih grāeng bāing, nbōg dīx nblah ex ih. grāeng long, bōun ngōb mai blag bōu, ex ih grāeng luad raoh si ngī. būi ah "bai om" gah ex.

ex boui mgrēng rāo ma, pan ex si ndaeh npaeng guad, ex gām dix mōh mu blōi rāe līh kaing rāo ma, būi ah "hliex" gah ex. nbōg dix nblah ex dīeh dix mōh mu loi gīan, nyag dix līh kaing rāo ma, būi ah "brei" gah ex. houig yām guad brāix, ex dieh dix mōh lom dāi bāing su siah ngīe, boui līh kaing rāo ma, būi ah "hra" gah ex.

si nqeeng ex rian id ndaex ndūng, hu ndaex glong, dou ndaex saeng, nkraoh mai ah loux dix ndaex rom yāng.

goui nbōg dix nblah ex ndaing on hrom, goui nbōg dix nblah ex ndaing dīng nqom. ex hoig gīed nīe yūh gāing hmom, deem mgō gon būi yūh gāing gū ,jēe. ex gah hoig gīed nīe yūh gāing ang hmom nang, vīex gon būi yāox grax lāex leeing. gon būi gēd bang fax gū jēe gū jōng, gīeh ex mād dix yūh gaing hmom noung ngīe, bō yūh gāing ang hmom.

bāox nyōm iag eui, dōng beix noh nang ex mōh bah dix?

lāi hein:

1 nbrēi dix ah lāi, hod gah ndia ngai lāi blag mgreem dix, qe grāi gah dīeh rom dix mōh jē in gix uig.

npom bai om hliex brei hra

2 tie lāi loux ndaex yī.

(1) ex mōh rom, ex jīx dieh dix mōh ( ) ( ), ( ), ( ), ( ).

(2) ex dieh dix mōh npom, ( ) ndaex rāo ma.

(3) ex dieh dix moh bai om, ( ) daex rāo ma.

(4) ex dīeh dix mōh hliex, ( ) kaing rāo ma.

(5) ex dīeh dix mōh brei, ( ) kaing rāo ma.

(6) ex dīeh dix mōh hra, ( ) ( ) kaing rāo ma.

(7) ex id ndaex ( ), ex hu ndaex ( ) , ex dou ndaex ( ) , ex nkraoh mai ah loux dix ndaex ( ) ( ).

(8) nbōg dīx nblah ex on ( ), nbōg dīx nblah ex dīng ( ).

3 hngiad loux bōd lāi.

kix guad rom ndūng luad raoh su grāeng bāing npaeng hliex brāix nkraoh

4 yūh dix jīx ah mglib ngai lāi ke in blag kaix loui nbāex.

Ke 23 Sang Hliex Brāix Pao

gāng gōi buing num dix luah rīb gah rīeh mgōng. brāix glong uig aoh eed ngīe, gāng gōi bāing yāog dix jūng rāeh, douig douig nyōi dix.

gon sim si vāig bu hu bīang noh dix. mu. gāng gōi bāing, nblēei loux dix yōu: "si vāig, si vāig, yūh bah dix maix leui bu dīam yūh nan?"

si vāig bu mai ah dix nin; "sang hliex brāix pao. leed npom brāix glong, rom hoig jāex yūh bruig nbrū māing, ang gix hlaong bu. mōh sōg ex dix nyob gix heui!"

rūg mōh sang hliex brāix dix dēi euih? gāng gōi bāing nbuan si vēui dix, ndaex ndūng diuh diuh, gon gax lōui dix haog bīang rom uig.

gāng gōi bāing dou hu qog. "gon gax, gon gax, yuh bah dix beix lōui dix līh bīang rom ngāix?" gon gax ah nin: "sang hliex brāix pao. ndaex rom aoh eed ngīe. yix geem lōui dix haog bīang rom louh pom dix. gāng gōi bāing, nīad maix ing nyīiex, lāeh hliex maix gīe."

gāng gōi bāing mgiang krong rīb nīad dou ing blag nyīiex. noh yāox pung meeig braog grax. grāi pung meeig hmoung gah sang hliex brāix. meeig ding dīx mu ah nin; "noung moh sang hliex brāix heui, yix geem nīad mgaih dix haog ndēe hlaong."

gāng gōi bāing nīad dix dou pai ing blag nyīiex mai yōu dix mīex dix: "mīex-, mīex-, sang hliex brāix pao!"

duih saih si nūm brāix dix vūd. brā, brā, brā, hliex dīng līh dix dēi pao!

lāi hein:

1 nbrēi dix ah lāi bog loux qog blag mgreem:

(1) vēui hliex brāix, njāo bah dix si vāig leui dīam bu?

(2) vēui hliex brāix, njāo bah dix gon gax leui lōui haog bīang rom?

(3) geem mōh kaix grāi gāng gōi bāing gah sang hliex brāix meeig hmoung, meeig geem dāeg dōng dix mgaih nyīiex?

2 ah mgūm loux blag mgreem,

(1) vēui hliex brāix, si vāig dīam bu.

(2) vēui hliex brāix, gon gax lōui haog bīang rom.

(3) vēui hliex brāix, meeig mgaih nyīiex haog ndēe hlaong.

3 mgūah baox dix mōh gāng gōi, si vāig, gon gax, meeig, ah lāi kaix.

Ke 24 Hliex Duih Saih

bai om lūng hvaig yūh rāo ma, om bah sang līh mgud bīang hag diex. hlax kaox ang quh bīe dix blah, ja gah ang lai nyei.

yāog npaeng ding dix līh, vū vied yēem kaox yēem oux. mgrēeih dīx mu līh kaing nyīiex dix, houig bīang diex dou hu moux dix.

saih nīe duih, bu blag brāix nīe rīang, saih nīe duih, loux nīe dīng.

brā, brā, bru, hliex brāix pao.

hliex nīe līh nīe dīng. oud ndaex nyīiex si mi blag brāix. kaox oux, nyīiex yaong, ang lai yāox si ndong.

gōi hu si nyeig, gōi hu si nyeig, loux duih saih iag si nyeig, loux hliex iag si nyeig.

brāix glong ndēeih rīang pao. baoh ndaex ndouh nyīiex, npom kraox si ngax haog ndaex nyīiex, njiad saex sin ngīe gah ngai nbāoh eix.

hliex hoig vāi. si ngāix līh pao. si yōng gag n go ndaex rāo ma. ja ndēeih nyei pao.. mgrēeih ndēeih oud gah nyīiex dix pao.

rom hoig nāog ndaex ndūng, bāing lug lag r gie log nam dāng nan. vieg gah nyei. heui pao.

lāi hein:

1 nbrēi ah lāi ke in. mgūah dix grāi, yūh brāix glong gah mox si vēui hliex, ndaex hliex mai kaix hliex.

2 tie lāi ndaex yī:

(1) bai om lūng ( ) yūh rāo ma.

(2) līh npaeng dīng, ( ) ( ) yēem kaox.

(3) ( )līh kaing nyīiex, ( ) hu moux dix.

(4) rom hoig ( )ndaex ndūng ( ) ( )ngīe log ( ) ( )nan.

3 yūh dix jīx ah mglib ngai lāi ke in,

Ke 25 Mgāe Dix Bōd Rīang

yām njū ndīx goui būi dix gaex, gaex noh vuang mian. yām goui noh alīah nūm. geeing noh yūm. nyīiex vuang mian gix gin houd. yāox dix mgāe lāi loui nūm ngie, hu līang grag nyīiex būi. noh rian sōg dix mgāig lāi mai hu dix līang.

goui dix ngāix blag bōu, yuan mian līang grag hod hnong. dīx vūd ngīe bai om lūng jeeb ndaex rāo ma, hliex dīng līh dīx mglaex. kaix vāi hliex dīng, gouig līh si ngī raoh ndaex hnong uig. ndaex hnong, dāi vou bruih gah gao lom haoh, mu rom si ngī si ngī ngie gah blah dāi, bīang hlax vou, mu rom lāng līa hu lāng līa ndēeih om blōi si ngī nan. vuang rian nbrēi dix nyōm mgāig, noh gēd nin, sin ex boun bōd rīang līh nieh, ex dee uig mgāex!

vuang mian līag bix, nam mēg, jei gah māe hrom dix, mgāe dix bōd riang dāi vou. yām njaeh ang om, noh ang ned hrom gah, hein mgāe dix bōd gū ngāix, goui ra loui kix, dāi vou bōd noh gah jei hoig log ngīe dāi vou dāeg bug līh kaing ndaex hnong.

lāi hein:

1 nbrēi dix ah lāi. qe grāi, yām iag vuang mian, hein mgāe noh dix bōd rīang dāi vou yūh gah mox.

2 hngiad loux bōd lāi.

(1) bai om lūng jeeb ndaex rāo ma.

(2) gouig si ngī raoh ndaex hnong uig.

(3) bruih dāi vou gah ndaex hnong dīng.

(4) mu rom lung liang bīang hlax vou.

3 ah lāi ke in dom jīx.

Ke 26 Lāo Sēe Yix

loux hing ah lāi luah pao, nyōm ah lāi nīad dix lāig ndaex nyīiex mgāe lāi.

sam mēng lāig kaix bāox dix. noh vīex lāi hein bah dox yix gox houig, ah nin: "lāo see yeix bleeg saex. yī sēng hmaing noh laex dix, noh gon kin dix sang houig mgāe eix gah lāi."

in pao, lāo see yeix bleeg vīex ngai ngīah dix lāig ndaex nyīiex mgāe lāi. ndaex nyīiex mgāe lāi yāog dix yian kom uig. ngai būi si mī lāo see uig.

lāo see yeix bleeg grāi lāi pao. loux noh sam gra, loux si mgah noh ang lai peix dīng log si nqeeng, vīang mōh gox nan, loux lāi grāi noh gin si ndong boud kom. noh bōd lāi diex bāing gah pia lūng, daix noh sam si ngūa, kom mōh nan, lāi bōd noh ja gon ndaing hmom boud. nyōm mgāe lāi gū gaex, nbrēi dix hngiad gah grāi noh lāi, nbrēi dix mgāig gah bōd noh lāi.

lāo see yeix bleeg eui, maix mōh lāo see hmom yix dix dēi heui

lāi hein:

1 nbrēi dix ah lāi, ah nqom muih nyōm mgāe lāi lāo see līh.

2 yūh gah mox leui ah lāo see yeix bleeg mōh lāo see hmom yix?

3 hngiad loux bōd lāi, sīao lāi loux vīex dian gah mgreem bōd mgūm loux.

pia lūng diex bāing si ndong laex dix
hngiad loux si ngūa lāo see

Lāi Hein 6

1 sīao ngai lāi in gix blag mgreem ah mgūm loux. log: ex (ex hu ah lāi)

(1) maix( )
(2) noh ( )
(3) ax ( )
(4) bax ( )
(5) yiiex ( )
(6) giex ( )
(7) eix( )
(8) beix ( )
(9) yix ( )
(10) gix ( )

2 sum jēe gaex būi ba rāog.

ai( ); nyī ( );
sam ( ); sai ( );
ngāox( ); lōug( );
jiad ( )
yeix( ); i ( );

am( ); oug ( )
iad( ); voux( );
ib( ).

3 ah lāi in blag mgreem.

mgrong gēd son ba rāog kix nūm, eix ah nag hni bi mēng gah. jēe loux noh goui ra jē gāb dāe deem mōh jēe gaex si ngāix. in giex ra jē loux mōh:

būi: gab nab rāi mēng bleeg
gad kuad rōung dao ga (10 jē)

dou sad: gīang mōi si vāi gāng gōi si yōng si uing nbrūng bēix rāo kaox ia soux līg (12 jē)

1 nūm goui 12 kix, 1 kix goui 30 ngāix.

4 mgāe dix jīx sīao ngai lāi ah mgūm loux.

(1) nbrēi dix eix nbrēi dix mgāe lāi hmom hmom.

(2) ko dix eix ko dix gaoh jāo hu mgāe lāi.

5 mgāe dix jīx bōd lāi ndēh loux.

lāi ndēh loux

mīex, geeing:

ex hoig som, beix ang nyāng houig kaing ma. ex hoig dox līg som, hoig bih nyīiex, hu hein lāi bōun nbōu nyīiex mgāe lāi pao.

gon bax sam mēng

kix 5 si ngāix 20

Ke 27 Miao Grih Dīng

ndaex nbīang ndēe oud dou sad beix jīng, dou sad gin hmom gin ngūah haoh gah, bah gon nīe muih būi son noh mōh miao grih dīng heui.

miao grih dīng gluing mu mih, ngoing si ndax, haeg blang nyu ngīe. daix jāong mai glib lūng, gaex noh mai gaing. bah gin bai sang yāox būi mōh lūng si hveing ngai mai ya hyaog kom ra kon.

miao grih dīng yām iag gin rian glieh, muih dix haog ndēe hlaong līh ndēe dīam. kaix hoig dīng, ang lai peix rian quh, rian gōm gaing dix id ndū ngīe. yām id noh maix hu log lo, noh nblaih ngai dix si mī maix nbāox ndēeih id ndū ngīe kaix. dox gaoh noh kaing id, noh hu dū dī ngīe, lāi līng sōg dix ih briex.

miao grih dīng ndaing muih dix som hlax oux glāi si im giex blāeng oux. maix mgāig noh som hlax oux uig nyōm ngīe.

lāi hein:

1 nbrēi dix ah lāi ke in. qe grāi gah yūh mgrāng giex nbēen oud miao grih dīng.

2 tie mgūm loux blag mgreem uig.

(1) miao grih dīng ____ mu mih, ____ si ndax.

(2) miao grih dīng muih dix ih ______.

(3) miao grih dīng yām iag gin _____, kaix hoig dīng _____.

3 ah ngai lāi blag mgreem, sōg ngai lāi nkaix jēe mai gix uig. log: soung -- die

gling -- ; ngoing -- ; bāing --
iag -- ; hlaong -- ; bāing [?] --

4 sīao lāi loux blag mgreem bōd mgūm loux ra mgūm.

muih glāi si im

5 hngiad loux bōd lāi.

mu mih dū dī lāi līng log lo

Ke 28 Gon Mgoui Hleih Vāi Si Ndax

gon mgoui hleih sōg dix nyob nbrū gah nding nyīiex, si uing dīx mu gīad si ndax noh. gon mgoui hleih si nu dix, si ndax noh ndūd, nīad dix dou kaix.

bid si ndax peix nbēh mgrāng yuh nan liex! gon mgoui hleih hu sōg dix vāi si ndax dīx mgong.

gon mgoui hleih mōu hu, mōu hu, houig hod gon glong. noh yāox gon gax ndaex rom glong, vū vīed si ndax dix lōui hu lōui ndēeih. gon mgoui hleih ah nin: "gon gax bāox gei, dox ex vāi si ndax maix jeeix." gon gax ah. "ang sin jīx, mōh bah haig ex rom gah." gon mgoui hleih hu kaing gon gax, nīad dix mōu hu.

gon mgoui hleih mōu hu, mōu hu, noh mōu hu haog gah kaox dīng. yāox vū vīed mōi dang si ndax dix som rīb num kaox dīng. gon mgoui hleih ah nin: "dax mōi eui, dox ex vāi si ndax maix jeeix." mōi dang ah: "ang sin jīx, mōh bah nkree ex rōi brob gah." gon mgoui hleih hu kaing mōi dang, nbāox nīad dix mōu hu.

gon mgoui hleih mōu hu, mōu hu, mōu hu houig mgreem nbrāex nyīiex. noh yāox si vāig gāng geing si ndax dix bu hu bu ndēeih. gon mgoui hleih ah nin: "si vāig mīex dīng, dox ex vāi si ndax maix jeeix." si vāig ah: "ang sin jīx, mōh bah din ex blag bu dix gah."

gon mgoui hleih ang bōun vāi si ndax, gin krub hrom gah. noh mōu hu, mōu hu, mōu ing gah nyīiex sōg mīex dix. gon mgoui hleih grāi lāo nqom hu dix sōg vāi si ndax gū si ndāeh. mīex noh ngīah mai ah dix nin: "gon peem, maix nkaix dix si mī blag kaix dix yāox." gon mgoui hleih nkaix dix si mī blag kaix dix, mgāex hrom mai ah dix nin: "si ndax kraox ex nbāox gūah pao!"

lāi hein: 

1 nbrēi dix ah lāi ke in. qe grāi, gon mgoui hleih hu sōg dix vāi si ndax gah gon gax, mōi dang, si vāig, njāo bah dix ang bōun dix vāi.

2 ah mgūm loux blag mgreem dom jīx, hngīad loux bōd lāi kaix.

(1) gon gax vū vīed si ndax dix lōui hu lōui ndēeih ndaex rom glong.

(2) mōi dang vū vīed si ndax dix som rīb hod num kaox dīng.

(3) si vāig gāng gēing si ndax dix bu hu bu ndēeih.

3 mgūah bāox dix mōh gon gax, mōi dang, si vāig, gon mgoui hleih, ah lāi kaix.

Ke 29 Dēei Kix Kaing Ndaex Rom

rāo kaox oix dīx mu glieh hod rom ndūng. noh si mī ndaex rom ndūng, yāox kix gah dīx mu. gon rāo kaox rīag ah nin: mīex eui, mīex eui! kix hoig rāe oud ndaex ndūng!"

rāo kaox dīng hmoung noh, dou houig mgāig, rīag nang ah nin: "ang mōh, ang mōh! kix hoig rāe oud ndaex ndūng!"

rāo kaox gūad hmoung noh, dou houig mgāig, hod dix rīag nang ah nin. "si yōng, si yōng! kix rūg hoig rāe oud ndaex ndūng!"

rāo kaox hmoung noh kom pung uig, dou dou houig mgāig, rīag ju ji ngīe ah nin: "ang ndouh mōh, ang ndouh mōh! kix rūg hoig rāe oud ndaex ndūng! nīad eix dēei līh!"

kaox dīng goui hod ndūng rom dīx bang. rāo kaox gūad nbreg gag kaox gah jāong dix, gōm jāong rāo kaox dīng. rāo kaox dīng nbreg glib rāo kaox gūad gah jāong dix, gōm jāong rāo kaox iag dīx mu. gix si ndoui bāox dix yūh nin, dag deui houig dom bīang rom ndūng. rāo kaox oix mōh bah nkoig.

rāo kaox oix krei dix dēei kix oud ndaex ndūng. noh dāeg jūb daix dix ndaex rom, ang lai yāox kix.

rāo kaox gūad yāog gaing dix si mī, yāox gon oud kix ndaex rāo ma. ah nin mai pom dāeg dix: bō lai sōg, kix log gon oud ndaex rāo ma hmom ngīe!"

lai hein:

1 ah lāi ke in dom jīx, dōng jēe ah uig.

2 bog loux qog in gix blag mgreem:

(1) njāo bah dix rāo kaox hu dēei kix ndaex ndūng?

(2) gix dēei kix kaing ndaex ndūng yūh gah mox?

(3) bōun dēei gix kix ang bōun? njāo bah dix?

Lāi Hein 7

1 bong loux ko, ah loux lāi gon si ndong,

sib -- sid gāing -- gīang lai -- lia
toux -- tux fēn -- fēng min -- ming
bouih -- buih had -- hag nbrad -- nbrag

2 ah ngai lāi, grōub mōh lāi loux ndaex yī. log: bai (bai om), som (som eeb)

rāo( ); vū( ); si( );
ndaing ( ); ndēe ( );
bang( ); log ( );
qu ( ); ndīang ( );

3 ngai lāi in gix blag mgreem, jīx dix grōub dix mai lāi dix uig, gīeh mōh lāi loux.
log: lāo (ai lāo) (bang lāo) (lāo loux)

ga go ngai rāo lāi bang

4 grāi jēe bah oud ndaex yī ko, log: som (eeb)

ih( ); nyāex( ); sib( );
hreeb ( ) ; yod ( ) ; jīm ( )
piex ( ); līed( ); kliag ( )

5 mgāe dix jīx sīao ngai lāi ah mgūm loux.

hmom -- bruih dāi uig hmom ngīe.
ndaing -- i kuad ndaing jīx lāi.
mu mih -- gon līg gluing mu mih ngīe.
dū dā -- būi an gōg nbae dū dā ngīe.

6 bōd loux bog mgūm loux qog blag mgreem.

gaex maix bah dix?
mōh maix nyōm ah lāi nklog nūm dix?
ah maix lāi nyīiex mgāe lāi mox?
ah maix lāi yūh gah mox?
kaix nāox lāi maix yūh dix?
dīng maix sax maix sang yūh dix?

Ke 30 Lāi Bong Loux Hox ( )

dui loux hox giex loux rāog hu mai bāox, nbrēi briex ndaex hrom dix.

hein ah boun jē 1oux:

dui toux hox giex loux rāog hu mai bāox, nbrēi briex ndaex hrom dix.

lāi hein:

hein dix ah loux lāi si mīn blag loux hox giex blag loux rāog si ndong.

loux rāog: dīx ra loui boun puan līah alīah [sic] ndaix ndim gao

Biao Lāi Bong Loux Hox

lāi bong loux hox, ndāeh mōh lāi mīex, ndāeh mōh lāi gon, yōm kaing lāi bong loux rāog (lāi rāog) mīex nyāo. lāi bong loux hox mgūah dix goui loui jūb: lāi mīex, lāi gon mai lāi ah kom mu. ndia eix yāox blag mgreem.

lāi mīex:

b p m f [...]

lāi gon:

a o e [...] ai ei ui [...]

lāi ah kom mu:

zhi chi shi [...] yi wu yu [...] ying

hein mgāe dix jīx ah loux lāi bong loux hox si ndong gū mu, yīie gah hein mgāe eix dix jīx ah loux hox.

Ke 35 Mgāe Dix Jīx Ah Loux Hox (1)

vēui sang hein mgāe eix lāi hox, eix ko nta mgāe dix jīx loux hox yīie dix jeeix. log jēe loux ah hox gah dou sad in gix blag mgreem: [...]

Ke 36 Mgāe Dix Jīx Ah Loux Hox (2)

vēui sang hein mgāe eix dix gah lāi hox, eix ko nta mgāe dix jīx loux hox yīie dīx jeeix. log jēe ah hox gah kaox oux, rīb rīem, daex hlax, brāix glong, mgōng lūa, grāeng krai in gix dīx nblah.

loux hox loux rāog
[...]

lāi hein

1 dui loux hox giex loux rāog mai bāox, briex hrom dix gah loux hox.

2 hein mgāe dix ah loux boun jē si ndong.

3 hein dix ah loux hox in blag mgreem:

loux rāog

rāo kaox gūad yāog gaing dix si mī, yāox gon oud kix ndaex rāo ma. rāo kaox gūad ah nin mai pom dām dāeg dix: "bō lai sōg, kix log gon oud ndaex rāo ma hmom ngīe!

Ke 38 Mgāe Dix Jīx Ah Loux Hox (4)

mgāe dix jīx ah loux hox in gix blag mgreem. dui dix ah hu mai loux rāog.

[...]

loux rāog: nyōm mgāe lāi, id jāo, gaoh jāo.

loux rāog: yūh qao gū ngāix hmom gaex hag.

loux rāog; maix hruad rom, ex bih, noh pag peen.

[...]

lāi hein:

hein mgāe dix ah loux hox in gix dom jīx. ah loux boun jē si ndong.

Ke 39 Mgāe Dix Jix Ah Loux Hox (5)

nong min sum si vōng ndaex ma. houig yām dēei dou, hoig bōun si vōng mīex nyāo. nong min sum jēem diex ndaex ma. houig yām dēei dou, hoig bōun jēem diex mīex nyāo. gon miao yāox yūh man, sum nang gax ndaex ma noh mīe nang dix nīe bōun gon gax!

lāi hein:

1 nbrēi dix mgāig rīang, ah lāi hu mai.

2 qe grāi lāo, gon miao gēd bah dix? noh mīe dix nīe bōun bah dix? sang bōun ang bōun?

3 yūh dix jīx ah mglib ngai lāi ke in rāog mai blag loux rāog mai blag loux hox kom ra jē.

4 ah loux boun jē loux hox si ndong.