Lai Vax
Phuk Lai Gau
Glawk Jah
Pa thut tix shiao khaing: Lai Vax Phuk Lai Gau Glawk Jah pa hoik yuh Num: Cub Caw Ting Pa Yuh Phuk Lai Vax Lih daux 2001 num, mai pa deeh cox daux khix-4, 2002 num.
STB 2003
Lox Voe
Phuk lai in: mawh lai pa yuh ex sonsang chix ka lai Vax kukaux heue. Yam gau ka lai in: caw tix gau chix Miex lai mai: Kawn: lai voe heue. Daux lai Vax yam pawng: ngai: lai, kieh mawh lox koe: ra: (2) glawk heue.
(1) Miex ang : brawm: mai: Kawn: ang: brawm:.
Lox tiag,- kak, tawk, mon:, pot, awm: ankix, kawn nie heue.
(2) Miex brawm: mai: Kawn: brawm:.
Lox tiag,- klia:, griang, khrio, mhia:, mhio, kawn nie khaing: inkix, ca mawh jhi: ex pakpeung: ngie heue.
Grawng shiao ex mhai: khankix, pa nie shiao ex yam tiem tix lai, mawh mhai: in: (:) ex ah mhai: lhaong: ka heue.
Lox tiag,- kang, kang:, ke, ke:, kie, kie:, kaing, kaing:, to, to:, hu, hu:
In: mawh miex tix mu: mai: kawn: tix mu: khaing:.
Yam hoek ex ka miex brawm: -
Lox tiag,- klawng, klawng:, khrawm, khrawm:, rhawm, rhawm:, blon, blon:, kawn koe: tom: nie heue.
Ex rawg can pui pa doh yhaok riang ngai: deeh baox teem: coi thienthie: ka heue.
~~~~~~~~~~~~~~~
Khix Jhai: 2003 num
Lox Tawm: Son Cao: Gau
Lai Vax in: mawh ngai: lai pa hoik tat tix priex lox yam kum: daux kaung: Moegnu daux 1990 num heue.
Cao: gau caw tix gau nyawm gau lai khankix tawng
awm: in: plak greem: awx.
(1) Kieh tawng ka ngai: lai miex, ngai: lai kawn: sivoe.
(2) Khaix an: ex gau kix tawng ngai: lai tat lox (11) ngai:.
(3) Khaix an: gau kix tawng tix kleuk lox lhaong: lox tiiem, mai: lox awn:
(4) Mhai: khankix ang: lai shiao tix mai: ngai: lai heue.
Mhai: mawh pa shiao tix yam tiem ex lai nongnong: awx.
(5) Lox lhaong: ex ca kawn shiao mhai: in: (:)
Cao: gau caw tix gau nyawm cawng: khankix tawng awm: in: plak greem: heue.
(1) Gau tix chix "ngai: lai miex" mai "ngai: lai kawn:" sivoe awx.
(2) Gau kix tawng ngai: lai tat lox (11)
K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Lox tiag,- kak, kat, kap, kah, kax, kag, kad, kab, kang, kan, kam kleuk hu: sivoe awx.
Mhai: Pa Shiao Yam Tiem Lai
Simin Mhai: Dee bleeh
(1) ( : ) = mhai: lhaong: (ah mhai: voe ka)
(2) ( - ) = mhai: kleuk.
(3) ( . ) = mhai: dud. (mhai: sidah)
(4) ( , ) = mhai: laux.
(5) ( ; ) = mhai: laux tix vud.
(6) ( " " ) = mhai: paoh mhai: nyeep.
(7) ( ? ) = mhai: chawk.
(8) ( ! ) = mhai: daoh am: mai: yaoh
(9) ( a ) = mhai: phan: ang: mawh nan:
(10) ( ^ ) = mhai: cud ngai: lai.
(11) ( x) = mhai: lud.
(12) ( ) = mhai: caw
Ngai: Lai Tat Lox
Lox tat lhaong:
K T P X
k t p x
Lox tat tiiem
G D H B
g d h b
Lox tat awn:
NG N M
ng n m
Phuk Gau Lai Vax Glawk Jah
Lawg (1)
Miex ngai: lai ting pa tiem ka cag
K KH G NG P PH B M
T TH D N C CH J NY
S SH Z Y R L V W
F H X
Kawn: ngai: lai ting pa tiem ka cag
A AU AO AI
O U AW OI
I E IE EE
EU
Miex ngai: lai iak pa tiem ka cag
k kh g ng p ph b m
t th d n c ch j ny
s sh z y r l v w
f h x
Kawn: ngai: lai iak pa tiem ka cag
a au ao ai
o u aw oi
i e ie ee
eu
Miex ngai: lai ting pa tiem ka taix
Kawn: ngai: lai ting pa tiem ka taix
Miex ngai: lai iak pa tiem ka taix
Kawn: ngai: lai iak pa tiem ka taix
Lawg (2)
Ngai: lai num: jah, pa kieh lox lang: lox dawd, lox dud, lox lhaong: lih ka ngai: lai num: lox
Simin lox lang: lox dawd lox dud lox lhaong:
(1) a ah ax a:
(2) au auh aux au:
(3) ao aoh aox ao:
(4) ai aih aix ai:
(5) o oh ox o:
(6) u uh ux u:
(7) aw awh awx aw:
(8) oi oih oix oi:
(9) i ih ix i:
(10) e eh ex e:
(11) ie ieh iex ie:
(12) ee eeh eex ee:
(13) eu euh eux eu:
Lawg (3)
K - Kax daux rawm: nyawm tix ih.
KH - Khaox sigang: simiang ting.
G - Gawng Moeknu nu tix haok.
NG - Ngai: lai Vax gau tom chix.
K KH
G NG
P - Pet pa paing taing daux rawm:.
PH - Phix ih kax tax pon yum:.
B - Bia: rex miex, giex tom kaux.
M - Moi lang: rung:, cung daux kawg
T - Tai pa raoh, kaoh dee mawx?
TH - Thai: ma: ceem, yeem dee mawx?
D - Dak pa awn: sawn: lox leng:
N - Niex tie koek, viex hoek tin:.
C - Cak kak rung: cung piang gawng.
CH - Chax bang: kum: num: tix dah.
J - Jim: tawk khaox maox vien ox.
NY - Nyiiex yaong: ku tom: ju tax.
S - Sang: ting riang kied lang: diang.
SH - Shiang: pa ngawh mawh pa mox.
Y - Yaong: piang gawng tawng pui hun:.
R - Roi ting ngai: nai: yuh nex.
L - Law pa lung cung daux dung.
V - Vaig kawg tax bax pax viex.
W - Bwanson: miex lox diex keeing:.
F - Fax ting vaig baig daux ngai:.
H - Hak pa kroh coh daux laih.
X - Ax ah lai phai: chix ex.
Lawg (4)
Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox A (a)
K + A = KA
k + a = ka
ka kha ga nga . . . . . . . . . . . . . . . fa . . ha
Ngai: lai tat lox - K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Ngai: lai kleuk lox - ka, kak, kat, tap, pat, hax, gah, gab bak, kag
Nad Lhax La
Ngai: lai pa kab mawh gumlox.
(1) La Tax Sara ax.
(2) Jah pasax, Tax nyiah ka ax.
(3) Khaox an: koe: kat lawm.
(4) Nabyam: ka miex keeing:, mawh been.
(5) Nad pex koe: miex pang:
(6) Gap khaox ngawm tau.
(7) Ngag maix piang khaox.
(8) Gah mawh ceu pa ngiiex tix ih.
(9) Pat nex in: lih ra: khik.
(10) Hax taix nawh ka ngu.
Lawg (5)
Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox AU (au)
K + AU = KAU
k + au = kau
kau khau gau ngau . . . . . . . . . . . . . . . fau . . hau
Ngai: lai tat lox,
K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Kleuk lox,
Kau, taug, pauk, hau: aux,
gau, daux, ngau, hauk, sikaux
Bau: Yau Sikaux
Ngai: lai pa kab mawh gumlox
(1) Daux rawm: in: daing: raux.
(2) Kaux maix pa tix lie?
(3) Taug mao ka yuh tix kaing.
(4) Pau mai: pui mawx?
(5) Bau: kawg mai: hoik doh.
(6) Gau lai Vax tom chix.
(7) Vaig maix kied lawm.
(8) Yau maix kied ting.
(9) Ngau aing: moi, sau: daux kaung:.
(10) Sikaux in: mhawm: hauk.
Lawg (6)
Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox AO(ao)
K + AO = KAO
k + ao = kao
kao khao gao ngao . . . . . . . . . . . . . . . fao . . hao
Ngai: lai tat lox,
K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Kleuk lox,
Kao, Taoh, Paox, Haok, Gaox, Daux,
Baoh, Ngao, Naog, Maog
Khaox Raokhaox
Ngai: lai pa kab mawh gumlox
(1) Raokhaox haok piang khaox.
(2) Kaoh pex khaing: dee mawx?
(3) Kaog pex tix yuh pa tix tan:?
(4) Kaong: tiex, viex hoek tin:.
(5) Giem: taix Ai Nap koe: kao: mu:.
(6) Haoh nyaox khaox gix.
(7) Kaoh caocao pasax, hu: daux ma:.
(8) Haoh gaox daux num in:.
(9) Nawh yaox ka paox yaong: tix.
(10) Yaogyaw Simiang jheengjheeng:
Lawg (7)
Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox AI (ai)
K + AI = KAI
k + ai = kai
kai khai gai ngai . . . . . . . . . . . . . . . fai . . hai
Ngai: lai tat lox,
K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Kleuk lox,
aik, taik, pai, gaig, paig, dai, bai, ngai:
nai: maing, ngaing:
Daix Sivai Tai
Ngai: lai pa kab mawh gumlox
(1) Ai Rai: vai daix maix.
(2) Sivai koh ku: ih nex poh.
(3) Aik maix yuh kaing tix lie?
(4) Taik aux mau Ai Khun:.
(5) Gaig maix pa tix lie?
(6) Dai: Am: Ka: koe: dee mawx?
(7) Bai taux lih khaing: aw:.
(8) Ngaik nex in: tom: sin:.
(9) Nai: gaox ot daux cheu:
(10) Maing nie ka dee cux sium:
Lawg (8)
Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox O (o)
K + O = KO
k + o = ko
ko kho go ngo . . . . . . . . . . . . . . . fo . . ho
Ngai: lai tat lox,
K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Kleuk lox,
Kok, Ot, Pang:, Hon, Ox, Goh, Doh, Bon:,
Ngot, Nong:, Mox
Ngot Sox
Ngai: lai kab mawh num: lox
(1) Kok Ai Nap haok tin:.
(2) Nyo coh ox, sox ih nex goh.
(3) Ox tix gawng: ang chix mawh pang:.
(4) Coh ex ih nex poh.
(5) Ot yaong: pex caong gawng ting.
(6) Goh cao: saux, yaog nawh kaoh.
(7) Ngot in: ang kaux.
(8) Hon: sum: yix daing: nyawm tix ih.
(9) Mox mau maix daux teug rhiem:.
(10) Pong vaig nawh jao nie sawm: tix.
Lawg (9)
Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox U (u)
K + U = KU
k + u = ku
ku khu gu ngu . . . . . . . . . . . . . . . fu . . hu
Ngai: lai tat lox,
K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Kleuk lox,
Ku, Kut, Puk, Hung:, Ux, Gun, Dug, Bung:, Nu
Ngu Brung Pungpiang
Ngai: lai pa kab mawh gumlox
(1) Ku: it tax jiet awn:.
(2) Tud maox an: dud.
(3) Ngud ngai: Ai Nap.
(4) Puk Ai Yawn taix tix.
(5) Hung: nie dee it pex.
(6) Ux ia: ka: kaoh ex.
(7) Gun yeung kaing yuh maix ha:!
(8) Yuh satix ka ngu.
(9) Dug ngai: nawh, ang chix yaox.
(10) Bung: ak in kied cong:.
Lawg (10)
Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox AW (aw)
K + AW = KAW
k + aw = kaw
kaw khaw gaw ngaw . . . . . . . . . . . . . . . faw . . haw
Ngai: lai tat lox,
K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Kleuk lox,
Kaw, Kawk, Kawp, hawt, tawx, Gawng,
Daug, Bawk, Awng, awn:, awm:
Kawk Jauh saw Mawg
Ngai: lai pa kab mawh gumlox
(1) Paw tawx saw pa iak ka nawh.
(2) Aw: Ai Nap, ang: chix sikah.
(3) Tawk khaox in: daux tiex tix vud.
(4) Pawk aux ih lox nawh.
(5) Gawng Moeknu koe: daux meung Vax.
(6) Yuh pa khaw: pa caw ka nawh.
(7) Bawg yam hu: sawm: khrawm: tix hoek.
(8) Hawx yuh lai, coh aw: pa ngawh..
(9) Dawg hoek yix tin: voe pex.
(10) Awm: sibex pax paox tix.
Lawg (11)
Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox OI (oi)
K + OI = KOI
k + oi = koi
koi khoi goi ngoi . . . . . . . . . . . . . . . foi . . hoi
Ngai: lai tat lox,
K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Kleuk lox,
koi, hoik, poi, going, doi, boi, ngoi, noi,
moi, koik, koig
Roi Boi sang: Moi
Ngai: lai pa kab mawh gumlox
(1) Koi hu: maix awx.
(2) Roi haoh daux nyiiex pex.
(3) Hoik kaing yuh maix lie?
(4) Ngoi in: uik rawm: pon: pung.
(5) Poi pa yuh ex, daing: ting tete.
(6) Ngaing: maox in ceeix.
(7) Koik daux tiex, yuh pa tix?
(8) Kaig maix yuh tix ka nawh?
(9) Boi sang: in: kied lang:.
(10) Koig nawh lih plak praix.
Lawg (12)
Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox I ( i )
K + I = KI
k + i = ki
ki khi gi ngi . . . . . . . . . . . . . . . fi . . hi
Ngai: lai tat lox,
K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Kleuk lox,
ki, tik, pih, hing, gi, dig, bi, ngim, ih, im, mi
Bi: Bih Jim:
Ngai: lai kab mawh gumlox
(1) Ki kaing yuh maix lie?
(2) Tik maix khaox gix ax, dee mawx?
(3) Teei bih pih nyiiex.
(4) Bi: in mawh bi: yix.
(5) Dig law ia: yum: pon: mu:.
(6) Ngim toh khix, koe: dee mawx?
(7) Hing: in: daing: luah.
(8) Gi khaix ex, tix vud ha:!
(9) Mi nyiiex in: ka mau.
(10) Im: ju jao eep sawm: rawm: nyaux.
Lawg (13)
Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox E (e )
K + E = KE
k + e = ke
ke khe ge nge . . . . . . . . . . . . . . . fe . . he
Ngai: lai tat lox,
K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Kleuk lox,
ke, ten, pet, he, ex, ge, dex,
be, nge, nex, mex
Ten: Pang: mex Pet
Ngai: lai pa kab mawh gumlox
(1) Ex ce: pex hoek kawx.
(2) Ke: sum: yix daing: song:.
(3) Ten: tok pex kied riang.
(4) Pet moh tix ot daux rawm:.
(5) Keh lig daux kawg yix kawkawx.
(6) Ex hu: daux laih kukaux.
(7) Geh moi yix daing: lang: tete.
(8) Be tax ka ax lie?
(9) Dex yum: nawh jao saux vaig tix.
(10) Mex sum: nawh kied tie:.
Lawg (14)
Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox IE (ie)
K + IE = KIE
k + ie = kie
kie khie gie ngie . . . . . . . . . . . . . . . fie . . hie
Ngai: lai tat lox,
K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Kleuk lox,
kie, tieb, pie, hieh, niex, giex, die, bie,
ngiex, nie, miex
Niex Kiep Miex
Ngai: lai pa kab mawh gumlox
(1) Niex cie pex, chix tie koek.
(2) Kie taong: aux, pon kiang tix mu:.
(3) Tiebtie ka ang: saux vaig.
(4) Pie ex ka paox tix, ang: doh chix.
(5) Hieh rawm: kuh, daux aw:.
(6) Giex pui pie, sau: laig kawg.
(7) Bie nad viex pax nang: lie?
(8) Miex aux hu: laih.
(9) Nie gaox pex khaing: yix lie?
(10) Die mawh maix pa hoek nong: lie?
Lawg (15)
Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox EE (ee)
K + EE = KEE
k + ee = kee
kee khee gee ngee . . . . . . . . . . . . . . . fee . . hee
Ngai: lai tat lox,
K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Kleuk lox,
Een, kee, tee, peeb, heet, deex, gee, dee,
Bee, ngeet, neek, meet
Reeh Jheeh Pheen:
Ngai: lai pa kab mawh gumlox
(1) Nawh peeh chee: hu: daux ma:.
(2) Een: bau: maix piang ngot.
(3) Reeh mawh tosat pa ot daux rawm:.
(4) Kee lig sipeem nyiiex yix laux.
(5) Peeb sim: tai ku:, nyu: krax yam raux.
(6) Ngheet maix yaox tai in:.
(7) Bee in: ang: nyawm tix diag.
(8) Gee laih ex meung Vax.
(9) Neek aux ka nyaux tix rawm:.
(10) Meet ngu daux ngai: aux.
Lawg (16)
Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox EU (eu)
K + EU = KEU
k + eu = keu
keu kheu geu ngeu . . . . . . . . . . . . . . . feu . . heu
Ngai: lai tat lox,
K, T, P, H, X, G, D, B, NG, N, M
(k, t, p, h, x, g, d, b, ng, n, m)
Kleuk lox,
keu, teu, peung, geu, deuk, beuh,
ngeu, neung, meuk
Reu Teug Lawli
Ngai: lai pa kab mawh gumlox
(1) Deuh reu dex nyiiex pex.
(2) Nawh yaox tix geu, kheu cheu: nawh pa caox.
(3) Keu: paung: ka ngu.
(4) Teug aux hoik laux.
(5) Peung pex nyiiex mawx lie?
(6) Beuh kaing yuh yix daux num in:.
(7) Deux kaw an: tete.
(8) Deuk gaox sawm: pex miex ding lie?
(9) Neung tokaux maix mai: ding: awx.
(10) Geu nawh saux ang: mawh lie?
Lox Tawm: Sonsang Gau Lai Vax
Ju tax ex ju yiex ex dix,
Chix pih kix ang kix chix pai:,
Simie prim: kix deh sang pruat,
Son ang pruat ex mhai: tix tawng.
Ju miex ex ju keeing: ex dix,
Chix krai kix ang kix chix pawd,
Been lao kuad kix deh sang grai:,
Son ang grai: caw tix chix lai.
Sonsang ang lox kuad kix grai:,
Mhai: tix priex daux phuk lai Vax,
Sonsang chix ex ngai: lai Vax,
Gau lai Vax kukaux awawx.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
31 - 5 - 2003.
KRAX CHIX KUCEU
G 4/4 - 4
é ê þ ë ö çø ì ë ö é é þ è ö ë ê é ö
1. Ang chix lai ang chix sawn:, Phan chix sawn: tom: chix yuh.
2. Been lao kuad dex sang grai:, Son ang grai: caw tix mhai:.
÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷
é ê þ ë ö çø ì ë ö ë ë þ ë ë ì í çø ö ú ÿ
1. Son sang chix gau ka lai, Krax chix ku ceu lheu: khaing mau. ÿ
2. Son sang mhai: gau chix lai, Gau lai Vax ku kaux daux pui. ÿ
÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷
Num: cub caw ting pa yuh phuk lai Vax lih son krax lhak krax haing: haktiex Meung Vax. 1991.
4 - 6 - 2003.