Lai Vax

Phuk Lai Gau

Glawk Jah

LOX VOE

Phuk lai in: mawh lai pa yuh ex son sang chix ka lai Vax ku kaux heue. Yam gau ka lai in: caw tix gau chix Miex mai: Kawn: lai voe heue. Daux lai Vax yam pawng: ngai: lai kieh mawh lox koe: ra: (2) glawk heue.

(1) Miex ang: brawm: mai: Kawn: ang: brawm:
lox tiag, kak, tawk, mon: pot, awm: an: kix kawn nie heue.

(2) Miex lai brawm: mai: Kawn: brawm: klia: griang, khrio [sic]. mhia: [sic], nhio [sic - or mhio (2003)], kawn nie khaing: in: kix, ca mawh jhi: ex pak peung ngie heue.

Grawng shiao ex mhai: khan: kix. pa nie shiao ex yam tiem tix lai mawh mhai: in: (:) ex ah mhai: lhaong: ka heue.

Lox tiag" " kang, kang: ke, ke:. kie, kie:, kaing, kaing:, to, to:, hu, hu: in: mawh Miex tix mu: mai: Kawn: tix mu khaing: yam hoek ex ka Miex brawm:.

Klawng, klawng:, khrawm khrawm: rhawm rhawm: blon, blon:. kawn koe: tom: nie heue.

Can yix pa yuh phuk lai gau in: lih, pa hoik yuh hoik tiem, ang: tau tix nyiang kub heue.

Ex rawg can pa doh yhaok riang ngai: deeih baox teem: coi thien thie: ka heue.

Cao khrawm: son sang lih tix mawh phuk lai gau.
1. Tax Ngox Kat Mang Hong:
2. Tax Sam: Pao

Cao: pa tat tix ih mawh phuk lai.
Tax Ngox Kat Mang Hong:
Cao: sih [sic] riang- Yien Rux Fang
Lheu: khaing: an: sang ah ting tuan [sic] son:, ka sa ra Sai Khwat Ho Pang, Sa Ra Ai Sin: Ho Pang. mai: can pa teem: ex kieh mawh phuk lai heue.

Lox tawm: son cao: gau.

Lai vax in: mawh ngai: lai pa hoik tat tix priex lox yam kum: daux kaung: Moeg nu daux 1990 num khix 11.15 hoek 25 ngaix.

cao: gau caw tix gau nyawm gau lai khankix tawng awm: in: plak greem: awx.

1 kieh tawng ka ngai: lai miex mai: ngai: lai kawn: sivoe.

2 khaix an: ex gau kix tawng ngai: lai tat lox (11) ngai:.

3 khaix an; gau kix tawng tix kleuk lox lhaong lox tiem, mai: lox awn:.

4 mhai: khankix ang: lai shiao tix mai: ngai: lai heue. mhai: mawh pa shiao tix, yam tiem ex lai nang: nong: awx.

5 lox lhaong: ex ca: kawn shiao mhai: in: (:) heue.

Lox tawm: son cao: gau lai

lai vax in: mawh ngai: lai pa hoik tat daux bang: kum: ting daux Kaung: Moegnu 1990 num khix 11 - 15 ngaix hoek 25 ngaix heue.

Cao: gau caw tix gau nyawm cawng khan: kix tawng awm: in: plak greem: heue.

l Gau chix "ngai: lai miex" mai: "ngai: lai kawn:" si voe awx.

2 Gau kix tawng ngai: lai tat lox (11) ngai:.

K . T . P . H . X
k . t . p . h . x
G . B . D [sic - G . D . B.]
g . b . d [sic - g . d . b.]
NG .N . M
ng . n . m

LOX TIAG-

kak , kat , kap , kah , kax
kag, kap, kad [sic - kag, kad, kap/b]
kang, kan, kam
kleuk hu: si voe awx.

Mhai- pa- shiao yam tiem lai.
mhai dee bleeh
< 1 > ( : ) = mhai: lhaong: lox (ah mhai: voe ka)
<2> (--) = mhai: kleuk.
<3> ( • ) = mhai: dud.
<4> ( , ) = mhai: laux.
<5> ( ; ) = mhai: laux tix vud.
<6> ( "-} = mhai: paoh.
<7> ( -„ ) = mhai: ngeep [sic - nyeep?].
<8> ( ? ) = mhai: chawk.
<9> ( ! ) = mhai : am.
<10> ( a ) = mhai: phan ang mawh nan.
<11> ( = ) = mhai: sidu

Ngai: lai ngeep lox.

Lox tat:
K T P H X
k t p h x
Lox tiem:
G B [D] D [B]
g b [d] d [b]
Lox awn:
NG N M
ng n m

Lawg 1.

Miex ngai: lai pa tiem ka cag.

K KH G NG, P PH B M,
T TH D N, C CH J NY
S SH Z Y, R L V W
F H X

Kawn: ngai: lai pa tiem ka cag.

A AU AO AI
O U AW OI
I E IE EE
EU

Miex ngai: lai pa tiem ka taix.

k kh g ng, p ph b m,
t th d n, c ch j ny
s sh z y, r l v w
f h x

Kawn: ngai: lai pa tiem ka taix.

a au ao ai
o u aw oi
i e ie ee
eu

Ngai: lai num: jah, pa kieh lox lang: lox dawd, lox dud lox lhaong: lih ka ngai: lai num: lox

simin lox Lang Lox dawd Lox dud Lox [lh]aong:

<1> a ah ax a:
<2> au auh aux au:
<3> ao aoh aox ao:
<4> ai aih aix ai
<5> o oh ox o:
<6> u uh ux u:
<7> aw awh awx aw:
<8> oi oih oix oi:
<9> i ih ix i:
<10> e eh ex e:
<11 > ie ieh iex ie
<12> ee eeh eex ee
<13 > eu euh eux eu:

K - Kax daux rawm: nyawm tix ih.

KH - Khaox sigang: simiang vax.

G - Gawng moeg nu. nu tix haok.

NG - Ngai: lai vax. gau tom: chix.


K KH
T S

P - Pet pa paing taing daux rawm:

PH - Phix ih kax. tax pon yum.

B - Bia: rex miex. giex tom: kaux.

M - Moi lang: rung: cung daux kawg.

T - Tai pa raoh. kaoh dee mawx.

TH - Thai: ma: ceem. yeem kaoh dee mawx.



D - Dak pa awn: sawn: lox leng.

N - Niex tie koek. viex hoek tin:

C - Cak kak rung: cung piang gawng.

CH - Chax bang: kum: num: tix dah.

J - Jim: tawk khaox. maox vien ox.

NY - Nyiex yaong: ku tom: ju tax.

S - Sangh [sic] ting riang kied lang: diang.

SH - Shiang: pa ngawh mawh pa mox.

Y - Yaong: piang gawng tawng pui hun.

R - Roi ting ngai: nai: yuh nex.

L - Law pa lung cung daux dung.

V - Vaig kawg tax. bax pax viex.

W - Bwan son: miex lox diex keeing.

F - Fax ting vaig baig daux ngai:

H - Hak pa kroh coh daux laih.

X - Ax ah lai phai: chix ex.



Lawg - 4

pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox A (a)

K + A = KA
k + a = ka

ngai: lai tat lox

K, T, P, H, X
G, D, B
NG, N, M

Kleuk lox,

ka , kak , kat , tap , pat, hax
gah , gab , bak , kag.

      

Nad Lhax La

ngai: lai pa kab mawh gum lox.

(1) La tax sara x ax.
(2) Jah pa sax, tax nyiah ka ax.
(3) Kak khaox, an: koe: kat lawm.
(4) Nab yam: ka miex keeing mawh been.
(5) Nad pex koe: miex pang:.
(6) Gap khaox ngawm tau.
(7) Ngag maix piang khaox.
(8) Gah mawh ceu pa ngiex tix ih.
(9) Pat nex in: lih ra: khik.
(10) Hax taix nawh ka ngu.

Lawg - 5

Pa kab ngai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox AI (ai)

K + AI = KAI
k + ai, = kai

Ngai: lai tat lox,

K, T, P, H, X
G, D, B
NG, N, M

Kleuk lox

Aik, taik, pai, gaig, paig
Dai: bai, ngai:, nai:, maing, ngaing:

   

Daix Sivai Tai

Ngai: lai pa kab mawh gum lox.

(l) Ai rai; vai dai: maix.
(2) Sivai koh ku: ih nex poh.
(3) Aik maix yuh kaing tix lieh?
(4) Taik aux mau Ai khun;
(5) Gaig maix pa tix lieh?
(6) Dai: Am: Ka: Koe: dee mawx?
(7) Bai taux lih khaing: aw:.
(8) Ngaik nex in: tom: sin:.
(9) Nai: gaox ot daux cheu:.
(10) Maing nie: ka dee cux sium:.

Lawg - 6

Pa kab nhai: lai num: jah mai: ngai: lai num: lox AU (au)

K + AU = KAU
k + au = kau

Ngai: lai tat lox

K, T, P, H X
G, D B
NG, N, M

Kleuk lox

kau, taug, pauk, hau:, aux
gau, daux, baug
ngau , nauk , maug

      

Bau: yau sikaux

Ngai: lai pa kab mawh gum lox.

(1) Aux sau: mau daux bau:.
(2) kaux maix pa tix lieh?
(3) Taug mao ka yuh tix kaing.
(4) Pau maix pui mawx?
(5) Hau: kawg maix hoik doh.
(6) Gau lai vax tom: chix.
(7) Daux rawm maw: in: daing: raux.
(8) Baug maix kied lawm.
(9) Ngao aing: moi, sau: daux kaung:.
(10) Maug nex in: khawm uik.

Pa kab ngai: lai num: jah mai: lox AO (ao)

K + AO = KAO
k + ao = kao

Ngai: lai tat lox.

K , T, P, H, X
G, D, B
NG, N, M

Kleuk lox.

Kao, Taoh, Paox, haok
Gaox, Daux, Baoh
Ngao, naog, maong

   

Khaox Rao khaox

Ngai: lai pa kab mawh gum lox.

(l) Rao khaox, haok piang khaox.
(2) kaoh pex, khaing: dee mawx?
(3) kaog pex tix yuh pa tix tan:.
(4) kaong: tiex, viex hoek tin:.
(5) Ciien taix Ai Nap, koe: kao: mu:.
(6) Haoh nyaox khaox gix.
(7) Kaoh cao cao pa sax, hu: daux ma:.
(8) Haoh gaox daux num in:.
(9) Nawh yaox kah, paox yaong: tix.
(10) Yaog yaw simiang jheeing jheeing.

Lawg - 8

Pa kab ngai: lai num lah mai: lai num: lox O (o)

K + O = KO
k + o = ko

Ngai: lai tat lox

K, T, P, H, X
G, D, B
NG , N , M

Kleuk lox

Kok, OT, Pang:, Hon , Ox
Goh, Doh , Bon:
Ngot, Nong:, Mox

   

NGOT SOX

Ngai: lai kab mawh gum lox.

(1) Kok AI NAP haok tin:. Nyo coh ox..
(2) Sox ih nex goh.
(3) Ox, tix gawng:, ang: chix mawh pang:.
(4) Coh ex ih nex poh.
(5) Ot yaong: pex, caong gawng tiang.
(6) Goh cao saux, tawx nawh sawm:.
(7) Ngot in: ang: kaux.
(8) Hon sum: yix daing: nyawm tix ih.
(9) Mox mau maix, daux teeg rhiem:.
(10) Pong vaig nawh jao nie sawm: tix.

Lawg - 9

Pa kab ngai: lai num: jah mai: lai num: lox U (u)

K + U = KU
k + u = ku

Ngai: lai tat lox

K, T, P, H, X
G, D, B
NG, N, M

Kleuk lox

Ku, Kut, Puk, Hung: Ux, Gun,
Dug, Bung:, Nu.

      

NGU BRUNG PUNG PIANG

Ngai: lai pa kab mawh gum lox.

(1) Ku: it tax jiet awn:.
(2) Tud maox an: dud.
(3) Ngud ngai: Ai: nap.
(4) Puk Ai yawn taix tix.
(5) Hung: nie dee it pex.
(6) Ux ia: ka: kaoh ex.
(7) Gun yeung kaing yuh maix ha.
(8) Yuh satix ka ngu.
(9) Dug ngai: nawh, ang: chix yaox.
(10) Bung: ak in: kied cong:.

Lawg - 10

Pa kab ngai: lai num: jah mai: lai- num: lox AW (aw)

K + AW = KAW
k + aw = kaw

Ngai: lai tat lox

Kaw , kawk , kawp , hawt , tawx
Gawng , daug , bawk
Awng , awn: awm:

      

Kawk Jauh saw Mawg

Ngai: lai pa kab mawh gum. lox.

(1) Paw tawx saw pa iak ka nawh.
(2) Aw: Ai nap, ang: chix si kah.
(3) Tawk khaox in: daux tiex tix vud.
(4) Pawk aux ih lox nawh.
(5) Gawng loi mu koe: daux meung vax.
(6) Yuh pa khaw: pa caw ka nawh,
(7) Bawg yam hu: sawm:.
(8) Hawx yuh lai, coh aw: pa ngawh.
(9) Dawg hoek yix tin: voe pex.
(10) Awm: si bex pax paox tix.

Lawg 11

Pa kab ngai: lai num: jah mai: kawn: lai OI (oi)

K + OI = KOI
k + oi = koi

Ngai: lai tat lox.

K, T, P, H, X
G, D, B
NG, N, M

Kleuk lox.

koi , hoik , poi , going , doi , boi
ngoi , noi , moi , koik , koig

      

Roi Boi sang Moi

Ngai: lai va kab mawh gum lox.

(1) Koi hu: maix awx.
(2) Roi haoh daux nyiex pex.
(3) Hoik kaing yuh maix lieh?
(4) Ngoi in: uik rawm pon: pung.
(5) Poi pa yuh ex, daing: ting te te.
(6) Ngoing: maox in: tix ceei.
(7) Koik daux tiex, tom: raux.
(8) Kaig maix tix yuh kix ka nawh?
(9) Boi sang in: kied lang:.
(10) Doi [sic] maix hu: voe yix.

Lawg - 12

Pa kab ngai: lai num: jah mai: lai lox I (i)

K + I = KI
k + i =ki

Ngai: lai tat lox.

K, T, P, H, X
G, D, B
NG, N, M

Kleuk lai tat lox.

ki, tik , pih, hing, gi, dig
bi , ngim , in , im , mi

      

Bi: Bih Jim:

Ngai: lai kab mawh gum lox.

(1) Ki kaing yuh maix lie?
(2) Tik maix khaox gix aux, dee mawx?
(3) Teei bih pih nyiex.
(4) Bih in: mawh bih yix.
(5) Dig law ia: yum pon: mu:.
(6) Ngien toh khix, koe: dee mawx?
(7). Hing: in: daing: luah.
(8) Gi khaix ex, tix vud ha.
(9) Mi nyiex in: ka mau.
(10) Im: ju jao, eep sawm: rawm: nyaux.

Lawg - 13

Pa kab ngai: lai num: jah mai: lai num: lox E (e)

K + E = KE
k + e = ke

Ngai: lai tat lox

K, T, P, H, X
G, D, B
NG, N, M.

Kleuk lox

ke, ten , pet, he, ex
ge , dex , be
nge , nex , mex

      

Ten: pang: mex pet

Ngai: lai pa kab mawh gum lox.

(1) Ex ce: pex.
(2) Ke: sum: yix daing: song:.
(3) Ten: tok pex, kied riang.
(4) Pet moh tix ot daux rawm: .
(5) Keh lig daux kawg yix kawx.
(6) Ex hu: daux lah, ku kaux.
(7) Geh moi yix daing: lang:.
(8) Be tax ka ax.
(9) Dex yum nawh jao saux vaig.
(10) Mex sum: nawh kied tie: .

Lawm- 14

Pa kab ngai: lai num:. jah mai lai num: lox IE (ie)

K + IE = KIE
k + ie = kie

Ngai: lai tat lox

K, T, P, H, X
G, D, B
NG, N, M

Kleuk lox
kie , tieb , pie , hieh , niex
giex , die , bie
ngiex , nie , miex

      

Niex Kiep miex

Ngai: lai pa kab mawh gum lox.

(1) Niex cie piex, chix tie koek.
(2) Kie taong: aux, pon kiang tix mu:.
(3) Tieb tie ka son ang: saux vaig.
(4) Pie ex ka paox tix, ang: doh chix.
(5) Hieh rawm: kuh, daux aw:.
(6) Giex pui pie, sau laig kawg.
(7) Bie nad viex, pax nang: lie?
(8) Miex aux hu: cum lah.
(9) Nie gaox pex khaing: yix lie?
(10) Die mawh maix, pa hoek nong:.

Lawg - 15

Pa kab ngai: ai num: jah mai: lai num: lox EE (ee)

K + EE = KEE
k + ee = kee

Ngai: lai tat lox

K , T , P , H, X
G, D, B
NG, N, M

Kleuk lox

een , kee , tee , peeb , heet , deex
gee , dee , bee
ngeet , neek , meet

      

Reeh Jeeh Pheen:

Ngai: lai pa kab mawh gum lox.

1) Nawh peeb chee, hu: daux ma:.
(2) Een: bau: maix, piang ngot.
(3) Reeh mawh to: sat pa ot daux rawm:.
(4) Kee lig si peem nyiex yix.
(5) Peeb sim: tai ku:.
(6) Heet maix yaox tai in:.
(7) Bee in: ang: nyawm tix diag.
(8) Gee lah ex, meung vax.
(9) Neek aux, ka nyaux tix rawm:.
(10) Meet ngu daux ngai; aux.

Pa kab ngai: lai num: jah mai: lai num: lox EU (eu)

K + EU = KEU
k + eu = keu

Ngai: lai tat lox

K , T , P , H , X
G , D , B
NG , N , M

Kleuk lax

keu , teug , peung , geu , deuk , beuh
ngeu , neung , meung

      

Reu Teug Cheu.

Ngai: lai pa kab mawh gum lox.

(1) Deuh reu dex nyiex pex.
(2) Nawh yaox tix geu, kheu: cheu: nawh pa caox.
(3) Keu: paung: ka ngu.
(4) Teug aux hoik laux.
(5) Peung pex nyiex mawx?
(6) Beuh kaing yuh yix daux num in:.
(7) Ngeu law tang: pex nang: lie?
(8) Deuk gaox sawm: pex miex ding?
(9) Neung to: kaux maix mai: ding:.
(10) Geu nawh saux ang mawh?